Εν Άνδρω

Στο χειμερινό Μπατσί είναι η μόνη ταβέρνα ανοικτή κάθε μέρα, μεσημέρι-βράδυ. Το Μπατσί με την καλοκαιρινή ζωή και τους χιλιάδες τουρίστες, τον χειμώνα ερημώνει απελπιστικά. Από τα εκατοντάδες μαγαζιά μένουν ανοικτά 3-4!!! Ανάμεσα τους η ταβέρνα του "Σταμάτη". Φάρος αναμένος κρατά συντροφιά στους λίγους ντόπιους και περαστικούς που φτάνουν στον διάσημο καλοκαιρινό προορισμό. Από τον Οκτώβρη μέχρι τον Απρίλιο, επτά μήνες, ο Γιάννης Θωμάς, η γυναίκα του και ο γιός του δίνουν την μάχη της καθημετινής μοναξιάς περιμένοντας κάποιον περαστικό να πιεί έναν καφέ ή να φάει ένα φαγητό (φωτ. Εν Άνδρω).

 Η ιστορία της ταβέρνας ξεκινά το 1965. Πριν 52 χρόνια ο Σταμάτης Θωμάς μέγειρας του Εμπορικού Ναυτικού επιστρέφει στον τόπο του και ανοίγει την ομώνυμη ταβέρνα με την γυναίκα του την Αναστασία που ήταν φοβερή μαγείρισα. Εργατικός και ταλαντούχος γίνεται γρήγορα γνωστός. Λίγα χρόνια μετά γυρίστηκε το ιστορικό φιλμ "Κορίτσια στον ήλιο" που έκανε το Μπατσί διάσημο στην Ελλάδα. Καθώς το Μπατσί αρχίζει να ανεβαίνει τουριστικά ο Σταμάτης αναδεικνύεται στις πρώτες ταβέρνες της εποχής. Στη φωτογραφία ο Σταμάτης Θωμάς με την στολή του μαγείρου το 1958 (φωτ. Εν Άνδρω)     

Η ιστορία του Μπατσιού έχει ξεκινήσει αρκετά νωρίτερα. Ήταν ένα μικρό ψαροχώρι. Στις αρχες του 20ου αιώνα άρχισε να μεγαλώνει, καθώς κατέβαιναν κάτοικοι από την Άρνη και το Απροβάτου. Στη παραπάνω φωτογραφία που είναι κρεμασμένη στο μαγαζί του "Σταμάτη" εικονίζεται το ψαροχώρι το 1927 (φωτ. Εν Άνδρω).

 Το Μπατσί μεγάλωσε, άλλαξε, έγινε διάσημος καλοκαιρινός προορισμός. Η διαφορά των δύο παραπάνω φωτογραφιών είναι 90 χρόνια. Εικον΄ζουν το ίδιο ακριβώς σημείο: την μικρή πλατεία του χωριού. Τίποτα δεν είναι το ίδιο. Μόνο η ερημιά του χειμώνα έχει αλλάξει. Φαντά;ζει τώρα πολύ μεγαλύτερη τωρα καθώς το χωριό αδειάζει πολύ περισσότερο αυξάνοντας την χειμερινή μοναξιά σε όσους μένουν (Εν Άνδρω).

Τον Σταμάτη Θωμά διαδέχτηκε στην ταβέρνα ο γιός του Γιάννης Θωμάς το 1984. Η οικογενειακή παράδοση συνεχίστηκε σε ένα Μπατσί που πια γινόταν πανελλήνιος προορισμός. Και μαζί μεγάλωνε και η πελατεία της ταβέρνας. Στη φωτογραφία ο Γιάννης Θωμάς μαγειρεύει σπετζοφάϊ για το τραπέζι της γιορτής του Αγίου Φιλίππου (φωτ. Εν Άνδρω). 

Του Γιάννη Θωμά του άρεσε από μικρός η μαγειρική. Όταν πήγε στο Πολεμικό Ναυτικό υπηρέρησε ως "ναύτης-εσχαρεύς" (μαγειρας) στο διάσημο αντιτορπιλικό "Βέλος". Από την θητεία του έχουν μείνει στη μνήμη του δύο ιστορίες. Η πρώτη με τα γεμάτα ταψιά, που μια μέρα που είχε μεγάλη φουρτούνα ανοίξαν οι φούρνοι και έπεσαν στο πάτωμα της κουζίνας!!! Η δεύτερη μια άλλη μέρα που ζυμώνανε ψωμί και από τη φουρτούνα έφυγε το καζάνι με το ζυμάρι και πήγε στη θάλασσα!!! Εδώ ο Γιάννης χαμογελαστός κρατά την σπανακόπιτα, μπροστά στο παστίτσιο, τους κεφτέδες, το ψητό χειρινό που σέρβιρε εκείνη την γιορτινή μέρα (φωτ. Εν Άνδρω).,

 Δεξιά η σύζυγος του Γιάννη, Καλιρρόη, μπροστά στις ωραίες πίτες της. Γεννημένη στη Νέα Υόρκη κόρη του πρώην προέδρου του Μπατσιού Μιχάηλ Μουστάκα,. Να θυμίσουμε πως ο Μ. Μουστάκας ήταν ιδρυτής του συλλόγου Ανδρίων που έκανε έρανο και σκεπάστηκε το 1959. Μιλήσαμε στο μοκρό μπαλκόνι του "Σταμάτη" που βλέπει όλο το λιμάνι. "Κάνουμε προσπάθεια μένοντας ανοικτοί όλο τον χειμώνα. Είναι κρίμα να έρχονται επισκέπτες την χειμερινή περίοδο και να μην βρίσκουν τίποτα ανοικτό. Εμείς ακόμα και κάποιο βράδυ δεν έχουμε κόσμο μένουμε μέχρι 10:30-11:00. Πως θα γίνουμε προορισμός με μόνο 2-3 μήνες τον χρόνο ανοικτά τα μαγαζιά; Καλό θα ήταν να έμαναν κι άλλα μαγαζιά ανοικτά ώστε να υπάρχει και μια αναφορά και το χειμώνα στο Μπατσί" (φωτ. Εν Άνδρω).

 Ο Σταμάτης, γιός του Γιάννη, που συνεχίζει μια παράδοση μισού αιώνα στην επιχείρηση. Εδώ στο μικρό μπαρ της ταβέρνας (φωτ. Εν Άνδρω).

Δύο διπλώματα μαγειρικής. Η διαδρομή μιας ιστορικής ταβέρνας στο Μπατσί. Κάτω του παππού Σταμάτη Θωμά από το υπουργείο Ναυτιλίας. Πάνω του εγγονού Σταμάτη Θωμά από την "Le Monte".Κοντά μισό αιώνα απόσταση το ένα από το άλλο (φωτ. Εν Άνδρω).

 Από τις ελάχιστες γιορτινές αναφορές στο χειμερινό Μπατσί για την ταβέρνα του Σταμάτη" η γιορτή του Αγίου Φιλίππου στις 14 Νοεμβρίου. Εκεί γίνεται επί 30 ολόκληρα χρόνια το γιορτινό τραπέζι. Το ξεκίνησε στη δεκαετί του 1980 ο Λεονάρδος Αμολοχίτης, πρόεδρος τότε στο Μπατσί. Το τραπέζι κάνουν η εκκλησία και ο Δήμος για να τιμήσουν τους προσκαλεσμένους που φτάνουν στις αρχές του χειμώνα στο έρημο χωρίο. Το τραπέζι εδώ και τρία χρόνια ανώνυμοι "Πλουσκαίοι"  του διαδικτύου έχουν βαλθεί να συκοφαντούν και να τρολάρουν προσπαθώντας να το σταματήσουν. Αλήθεια ποιο μέρος στην Ελλάδα δεν τιμά τους προσκαλεσμένους του; Και στο χειμωνιατικό Μπατσί φτάνουν κάθε χρόνο καμμιά 20αριά προσκαλεσμένοι από την Ελλάδα, τις Κυκλάδες και την Άνδρο. Τιμούν το Μπατσί και δημιουργούν  μια αναφορά για το χωριό μες' το χειμώνα. Όμως οι μισαλόδοξοι άνθρωποι θέλουν το χειμερινό Μπατσί να μην έχει ούτε αυτή την αναφορά. Κατά τα άλλα λένε πως... "αγαπούν το Μπατσί"!!! Στη φωτογραφία η ταβέρνα του "Σταμάτη" στα γιορτινά της περιμένει τους επισκέπτες για το γεύμα του Αγίου Φιλίππου... (φωτ. Εν Άνδρω).

 Ανήμερα της γιορτής του Αγίου Φιλίππου. Διπλα στη παραδοσιακή ψαρόβαρκα, με τα δίχτυα στον μώλο, μερικά κοριτσάκια φορώντας τις σχολικές στολές της παρέλασης παίζουν. Μια διαφορετική μέρα στη ζωή τους. Μια ξεχωριστή μέρα στην μοναχική επαναλλαμβανόμενη μονότονα καθημερινότητα του μικρού χωριού στη διάρκεια του χειμώνα, η οποία δίνει άλλο χρώμα στη ζωή του χειμερινού οικισμού, που έχει άλλη μια γιορτή ακόμα: της βαφτίσεως στις 6 Ιανουαρίου. Υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να σταματήσουν οι θρησκευτικές γιορτές και οι παρελάσεις στους μικρούς τόπους. Λεε κι έχουν αυτά τα παιδιά πολλούς τρόπους να ξεφύγουν από την χειμερινή απομόνωση και την ρουτίνα. Όπως μου σχολιάσε και ο Γιάννης καθώς έφευγα: "να μην τα σβήσουμε όλα. Και να φτάσουμε στο τέλος να μην υπάρχει τίποτα..."

Αποστολή: Δ. Μπασαντής