Εν Άνδρω

 Άρθρο ειδικού συνεργάτη του Εν Άνδρω

Η πιο πρόσφατη άνοδος των νερών του ρέματος προ τετραετίας (2013). Τότε κινδύνεψε το ρέμα να πλημμυρίσει σε αρκετά σημεία...(φωτ. Εν Άνδρω)

Δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια μελέτες για το μεγάλο ρέμα της Ραφήνας. Και με την τελευταία, για την οποία γνωμοδότησε θετικά χθες ο Δήμος Ραφήνας, πάλι δεν αποκλείεται ο κίνδυνος έπειτα από ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο στην ευρύτερη περιοχή Πεντέλης και Υμηττού να βρουν οι επισκέπτες των νησιών και οι νησιώτες (όπως οι Ανδριώτες), που συχνά αφήνουν τα αυτοκίνητα τους στο πάρκινγκ της Ραφήνας… στη θάλασσα!!! Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά…

Θετική η γνωμοδότηση κατά πλειοψηφία χθες βράδυ (21-11-2017) από το Δημοτικό Συμβούλιο Ραφήνας – Πικερμίου για την μελέτη που έχει ανατεθεί από το Υπουργείο Υποδομών, σχετικά με τις Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις Οριοθέτησης και Έργων Διευθέτησης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας. Το ρέμα εκβάλλει δίπλα στο λιμάνι της Ραφήνας. Καθόλου περίεργο που στο συμβούλιο υπήρχε κόσμος και ένταση μιας και παρενέβησαν τοπικοί σύλλογοι, φορείς, εκπρόσωποι του υπουργείου και των μελετητικών γραφείων.

Άλλη μια φωτογραφία από το μεγάλο ρέμα της Ραφήνας στα όρια πλημμύρας. Λίγα μέτρα πιο πέρα οι νησιώτες και οι επισκέπτες των γραμμών των Κυκλάδων παρκάρουν τα αυτοκίνητα τους. Αν το ρέμα πλημμυρίσει που θα τα βρουν; (φωτ. Εν Άνδρω).

            Οι προτάσεις μιας μελέτης που επί 15 ολόκληρα χρόνια ανατίθεται, εκπονείται, πληρώνεται, απορρίπτεται και ξανά ανατίθεται είναι (α) να οριοθετηθεί η κοίτη του ρέματος, για 15 χιλιόμετρα πάνω από την εκβολή του, με αποξήλωση όλης της βλάστησης και διαμόρφωση της κοίτης του (β) από τοιχία μπετόν για μήκος ενάμιση 1.5 χιλιόμετρο πάνω από την εκβολή, (γ) από συρματοκιβώτια για το υπόλοιπο μήκος των δεκατριάμιση 13.5 χιλιομέτρων (δ) να κατασκευαστεί πιθανώς (;;) μετά από δέκα χρόνια, ένα φράγμα ανάσχεσης στον κάμπο των Σπάτων. Το αποτέλεσμα αυτών των προτάσεων θα είναι (σύμφωνα με τη μελέτη (!) πως λόγω δραστικής μείωσης της απορρόφησης του νερού από τα νέα σκληρά τοιχώματα, στην περιοχή της εκβολής θα επιταχυνθεί η ροή του νερού και παράλληλα θα αυξηθεί και ο όγκος του (!)

Δεν είναι λοιπόν λογικό να συμπεράνει κανείς πως αυξάνεται ο κίνδυνος πλημμύρας στην εκβολή του ρέματος όπου είναι το πάρκινγκ των αυτοκινήτων όλων όσων ταξιδεύουν για Άνδρο, Τήνο, Μύκονο; Αν προκύψει ακραίο καιρικό φαινόμενο βροχόπτωσης στην ευρύτερη περιοχή Πεντέλης και Υμηττού, τότε μήπως μεγαλώνει κίνδυνος να δουν οι επισκέπτες ή οι νησιώτες τα αυτοκίνητα τους να φεύγουν στη θάλασσα;…

Κατά την γνώμη των ειδικών τα πράγματα θα ήταν καλύτερα αν προχωρούσε μαζί με τα έργα διαμόρφωσης της κοίτης και η προβλεπόμενη αλλά και αμφίβολη, σύμφωνα με τη μελέτη, κατασκευή του φράγματος στον κάμπο των Σπάτων! Όμως το φράγμα μετατίθεται σε βάθος δεκαετίας και… αν το φτιάξουν!!! 

Η Ραφήνα είναι το λιμάνι σύνδεσης της Άνδρου και των άλλων νησιών με την Αττική. Μας ενδιαφέρει το τι συμβαίνει εκεί. Ιδίως όταν κάποια πράγματα έχουν ευρύτερες επιπτώσεις. Εδώ το ρέμα φαντάζει μικρό και ακίνδυνο. Όμως δεν είναι έτσι όπως είδαμε στις προηγούμενες φωτογραφίες... (φωτ. Εν Άνδρω). 

Τι σημαίνουν όλα τα παραπάνω; Η συγκεκριμένη μελέτη, αλλά και όλες οι προηγούμενες, που έγιναν για το Μέγα Ρέμα Ραφήνας και πήγαν όλες στράφι, έχει στοιχεία συμβιβασμού απέναντι στα κοντόθωρα συμφέροντα, στο βραχυπρόθεσμο πολιτικό όφελος, στις εκάστοτε περιστασιακές πιέσεις. Πράγματα που στο τέλος μετατρέπουν στην Ελλάδα τα ρέματα, τους πανάρχαιους δρόμους του νερού, από ευλογημένους τόπους ζωής, αναψυχής, μνήμης και ανανέωσης, σε τόπους βρώμας, απειλής και καταστροφής.

Και τέτοιοι παράγοντες, όπως σημειώνουν οι ειδικοί, είναι:

"- Η υποτίμηση του θετικού δυναμικού και ρόλου των ρεμάτων στη διαμόρφωση του κλίματος των περιοχών που διασχίζουν, με συνακόλουθη την τάση εξαφάνισής τους.

- Η συστηματική υποτίμηση των συνεπειών από την εξαφάνιση ή την εκτροπή της πορείας των ρεμάτων, που οδηγεί μαθηματικά στην ανυπαρξία πρόληψης καταστροφών.

- Η υποχώρηση σε πιέσεις, σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο, ιδιοκτητών αυθαίρετων κατασκευών, μέσα στις εικοσάμετρες ζώνες από την βαθειά γραμμή του ρέματος,

- Η πολιτική των χατιριών και των εξαιρέσεων σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος, που χρόνια τώρα «τη χώρα υπονομεύει»

- Η παντελής έλλειψη σχεδίων ανάπτυξης πολιτιστικών, οικολογικών και τουριστικών διαδρομών με άξονα το ρέμα, από εθνικούς, και από τοπικούς φορείς και αρμοδίους

- Η επιλογή σκληρής ενιαίας και όχι κατά τόπους φιλικής και ανάλογης των βιοκλιματικών συνθηκών, αντιμετώπισης των ρεμάτων, με πρακτικές περιορισμού και όχι ανάδειξης τοπικών ιδιαιτεροτήτων.

- Η απροθυμία όλων των εμπλεκομένων στην αντιμετώπιση των ρεμάτων, να αλλάξουν τη στάση τους, μέσα από τη γνώση και αποδοχή των ανανεωτικών δυνατοτήτων τους για το αστικό τοπίο. Αντί να τα θεωρούν φυσικά εμπόδια που πρέπει να υποταχθούν και προσαρμοστούν στους κανόνες της αστικής ανάπτυξης, να προτάξουν ως κριτήριο κάθε ενέργειάς τους, σχετικής με τα ρέματα, την ανάδειξή της φυσικής τους ικανότητας να συμπυκνώνουν σε μια λωρίδα γης την αναζωογονητική δύναμη του νερού και της φύσης και να βελτιώνουν τη ζωή των κατοίκων της πόλης."

 Το νερό φαντάζει φιλικό και χαρούμενο. Όμως δεν είναι πάντα έτσι. Και οι κίνδυνοι στις εκβολές αν επιταχυνθεί η ροή και ο όγκος του νερού είναι μεγάλοι. Για όλους. Ακόμα και για τους Ανδριώτες και τους άλλους νησιώτες που αφήνουν πολλές φορές αυτοκίνητα στο πάρκινγκ... (φωτ. Εν Άνδρω).

Με τα σημερινά δεδομένα ούτε η σχετική με την προστασία των ρεμάτων νομοθεσία, ούτε η μνήμη συνεπειών από αποτυχημένους χειρισμούς ρεμάτων, ούτε το νεοελληνικό ήθος και η περιβαλλοντική παιδεία, βοηθάνε τα πράγματα.

Τώρα ως προ τα τεχνικά στοιχεία η συγκεκριμένη μελέτη αναδεικνύεται ακόμα μια φορά η προτίμηση στη «ενιαία – σκληρή» αντιμετώπιση του ρέματος και του φυσικού περιβάλλοντος, ενώ περιλαμβάνει και ένα περίεργο διαχωρισμό των έργων, προτάσσοντας κατά μα δεκαετία τα έργα σκληρής οριοθέτησης της κοίτης έναντι του φράγματος ανάσχεσης στον κάμπο των Σπάτων το οποίο εμφανίζεται και ως αμφίβολο.

Για την συγκεκριμένη αντιμετώπιση (την προτίμηση στην "σκληρή" αντιμετώπιση των ρεμάτων και όχι στην πράσινη αντιπλημμυρική θωράκιση) γραφει και ο Γ. Λιάλιος σε σημερινό άρθρο του στην εφημερίδα Καθημερινή: «Χθες, πάντως, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος δημοσίευσε μια νέα μελέτη για τα οφέλη της «πράσινης» αντιπλημμυρικής προστασίας, έναντι των «βαρέων» κατασκευαστικών έργων….  Σύμφωνα με τη μελέτη, οι «πράσινες υποδομές» είναι πολύ πιο οικονομικές από τα «βαριά» κατασκευαστικά έργα (ανάλογα βέβαια με το κόστος των απαλλοτριώσεων) και έχουν πολύ μικρό κόστος συντήρησης, ενώ μπορεί να λειτουργήσουν και ως χώροι πρασίνου και αναψυχής στις πόλεις. Ειδικά για την Ελλάδα, η μελέτη αναφέρει ότι το μέσο κόστος των «πράσινων υποδομών» εκτιμάται στις 77.000 ευρώ/εκτάριο/ έτος, ενώ το μέσο κόστος αντιπλημμυρικών υποδομών είναι 150.000 ευρώ ανά εκτάριο ετησίως, δηλαδή σχεδόν το διπλάσιο...» (http://www.kathimerini.gr/935691/article/epikairothta/ellada/mandra-vre8hke-h-soros-akoma-enos-agnooymenoy).

 Εκτός όλων των άλλων ας λάβουμε και το οικονομικό κόστος σοβαρά υπόψη μας...