Εν Άνδρω

Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ

 Ηλιοβασίλεμα στον Φελλό. Φωτογραφία του Γιάννη Παπαδόπουλου - Άλκη

Πάνε 3 χρόνια. Ήταν Νοέμβριος του 2020 όταν έλαβα ένα κείμενο από αναγνώστη με την υπογραφή Ι.Π. Άλκης. Καλογραμμένο, ενδιαφέρον και η εισαγωγή του ένα γράμμα εκτίμησης για την ιστοσελίδα μας. Το κείμενο ήταν μια προσωπική εξιστόρηση του συγγραφέα που αναφερόταν στη Θεσσαλονίκη στα πρώτα χρόνια της δικτατορίας . Το δημοσίευσα μαζί με το εισαγωγικό γράμμα. Φίλος δημοσιογράφος με έψεξε λέγοντας: «δεν έχει σχέση με την Άνδρο αυτό…» «Ναι έχει», απάντησα, «από την ώρα που αυτός που το γράφει έχει. Κι ας είναι και από την Θεσσαλονίκη.» Και ο Άλκης με το κείμενο του τον διέψευσαν. Το διάβασαν 11.875 αναγνώστες!!!

Από χρονογράφημα του Ι.Π. - Άλκη στο Εν Άνδρω.

Έγραφε με την έναρξη της συνεργασίας μας στις 5/11/20 στο εισαγωγικό του σημείωμα ο Ι.Π. ΑΛΚΗΣ:

"Είμαι ένας από τους φανατικούς αναγνώστες σας, 

Τον Αύγουστο του 1968 μετακόμισα από την Θεσσαλονίκη στην Αθήνα για επαγγελματικούς λόγους ( στα Κεντρικά γραφεία της εταιρίας που εργαζόμουν).  Στις αποσκευές μου μεταξύ άλλων είχα και 4 χαρτοκιβώτια  με διάφορα  έντυπα, αρχεία, συλλογές, κλπ. Στην Αθήνα από μετακόμιση σε μετακόμιση ποτέ δεν τα άνοιξα, δεν είχα χρόνο . Το 1997  φίλοι Εγγλέζοι με «παρέσυραν» και αγόρασα γη στην Άνδρο , που έφτιαξα  ένα σπίτι , και έτσι τα παιδιά μου έχουν  ένα « σπίτι στο χωριό για τις διακοπές», και που ποτέ δεν το μετάνιωσα.

Φέτος επιτέλους  τα άνοιξα και πέρασα μαζύ τους ξεχασμένες ιστορίες και αναμνήσεις. Τα περισσότερα ήταν  δακτυλογραφημένα  και λίγα χειρόγραφες σημειώσεις.  Τα ξανάγραψα στο Λαπτοπ  χωρίς καμιά μεταβολή ή προσθήκη. 

Μερικά θεματάκια ήταν: ’ Προσκύνημα στο Άγιο Όρος το 1958’’,   «Θεσσαλονίκη -  Δευτέρα 24 Απριλίου 1967 -  4^η ημέρα», «Αθήνα -  3 Νοεμβρίου 1968».

Το τελευταίο είναι συνημμένο, για να μη ξεχνάμε την ιστορία μας.

Σας εύχομαι καλή δύναμη. 

Ι.Π. – Άλκης"

Χρονογράφημα του Ι.Π. Άλκη στο Εν Άνδρω

Τον Γιάννη Παπαδόπουλο - Άλκη (πασχαλινό και καλοκαιρινό κάτοικο Φελλού) δεν τον συνάντησα ποτέ. Έγινε συνεργάτης του ΕΝ ΑΝΔΡΩ μόνος του. Στέλνοντας εξαιρετικά ιστορικά και περιγραφικά κείμενα για την Άνδρο και την ζωή του σε αυτή, με μια εκλεκτή παρέα που κι αυτή δεν είχε σχέση με την Άνδρο, αλλά την αγάπησε πολύ κι έφτιαξε εδώ σπίτια περνώντας όλα τα καλοκαιρία της ζωής μέχρι το τέλος της ζωής τους. Όπως εξομολογήθηκε ο ίδιος, σε άλλο κείμενο του, στην Άνδρο τον έφερε μια φίλη του και ο Άγγλος γλωσσολόγος άνδρας της. 

 

Όπως μάς έγραφε στις 26/12/20: 

«Έχουν περάσει 26 χρόνια που πρωτοήρθα στην Άνδρο, φιλοξενούμενος από τον  φίλο μου τον Peter, έναν  ξανθό Εγγλέζο γλωσσολόγο, που ήρθε στην Ελλάδα με υποτροφία από το Βρετανικό συμβούλιο. Ο Peter μιλούσε τα ελληνικά πολύ καλύτερα από κάθε Έλληνα, διότι γνώριζε άριστα τα ελληνικά με την γραμματική και το συντακτικό τους και τα χρησιμοποιούσε, του άρεσε να κάνει και λογοπαίγνια με τις ‘’κυριολεξίες’’ που εμείς δεν τις  έχουμε συνειδητοποιήσει. Πχ. Σοβαρά !!  Μη μου το λες !!!  Πέστο !! Πολλές φορές μας διόρθωνε !!!

Ο φίλος μου αφού γύρισε την Mέση Aνατολή και την Νότια Αμερική, επέστρεψε στην Αγγλία όπου δίδασκε σε Πανεπιστήμιο Ελληνικά και συμμετείχε στην συγγραφή ενός λεξικού, καθώς και την οργάνωση μαθημάτων αγγλικής στους μετανάστες  που ερχόταν στην Αγγλία. 

Πέρασαν χρόνια και κάθε Αύγουστο  ο Peter ήταν στην  παραλία του Φελλού, χωρίς ποτέ να καταφέρει να σκουραίνει, πάντα ήταν κάτασπρος.

Πρόσφατα  χάσαμε τον φίλο μας. . .

Σήμερα σκέφτομαι την φιλοξενία αυτή, στο σπίτι του με τους  “στραβούς” τοίχους (Πανωγαβριότης  εμπειρικός μάστορας),  χωρίς τρεχούμενο νερό τα πρώτα χρόνια (κουβαλούσαμε  νερό  κάθε μέρα από  την πηγή που είναι στην ρεματιά  στην νότια πλευρά της Ευαγγελίστριας και που σήμερα είναι  “χαμένη”  ή τα απογεύματα από την πηγή του Σχολείου που συνοδεύονταν με ‘”κολατσιό”. Στην σάλα η οροφή είχε καλάμια και από πάνω για μόνωση φύκια !!  Ήταν αποτελεσματικότατη !!!

Αμίμητο το περιστατικό που τα Εγγλεζάκια 7-8 χρονών, που μιλούσαν άπταιστα Ελληνικά, πήγαν ένα πρωινό για νερό στην πηγή περνώντας μέσα από την αυλή μιας γειτόνισσας, που τα κάλεσε για να τα κεράσει. Τους προσέφερε από ένα ποτήρι (όχι ποτηράκι) δικό τους δυνατό τσίπουρο. Αποτέλεσμα όταν γύρισαν με το νερό,  μιλούσαν ανακατεμένα τα αγγλικά με τα ελληνικά και μετά κοιμήθηκαν μέχρι το βράδυ…

Σήμερα κάθε δυο χρόνια έρχονται τα παιδιά του Peter με τα εγγόνια του, που αυτά  «μαυρίζουν…»

 

Ιστορικό κείμενο του Ι.Π. Άλκη στο Εν Άνδρω

Έκτοτε και για δύο συνεχή χρόνια το Εν Άνδρω δημοσίευσε πάνω από 60 κείμενα με την υπογραφή ή σε έρευνα του Γιάννη Παπαπδόπουλου – Άλκη. Το Άλκης ήταν το αντιστασιακό ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσε στη δικτατορία.   

Στην Άνδρο δεν τον ήξεραν πολλοί. Ήταν άνθρωπος πολύ χαμηλών τόνων και χαμηλού προφίλ. Όσοι τον ήξεραν μιλούσαν για τον κυρ-Γιάννη από τον Φελλό. Όμως ολοένα και περισσότεροι – κατά χιλιάδες - διάβαζαν τα εξαιρετικά ερευνητικά κείμενα του στο ΕΝ ΑΝΔΡΩ. Να θυμίσω τα αρχεία του 19^ου αιώνα για το εμπόριο των Κυκλάδων και της Άνδρου τα πρώτα χρόνια μετά την Επανάσταση, για τον Γάμο και την Προίκα κατά τον 19^ο αιώνα στο Γαύριο. Τα πρώτα πολεοδομικά σχέδια του Γαύριου, εκδρομές και πεζοπορίες στην Άνδρο κλπ.

Κάποια φορά σε σχετική τηλεφωνική συζήτηση ως προς τη συνεργασία του στο ΕνΆνδρω, που αγαπούσε, μου είχε πει: "Μου αρέσει να υπάρχει στο Εν Άνδρω και αυτή η πλευρά του νησιού..."

Δημοσίευση μελετήματος σε ανάλυση Δ. Μπασαντή και επεξεργασία πινάκων Ι.Π. - Άλκη. Το μελέτημα συμπεριλήφθηκε μαζί άλλα στο βιβλίο αφιέρωμα "ΑΝΔΡΟΣ 200 χρόνια" σε επιμέλεια Δ. Μπασαντή και έκδοση Εν Άνδρω & Νέα Διάσταση.

Ξαφνικά ο κυρ-Γιάννης άρχισε στο τέλος του 2020 και αρχές του 2021 άρχισε να στέλνει πίνακες με τους εκλογικούς καταλόγους των πρώτων εκλογών στην Ελλάδα και στην Άνδρο το 1844 και μετά του 1877 και του 1890. Τότε άνοιξε ένα πεδίο συνεχούς συνεργασίας, γιατί επεξεργάστηκα με την βοήθεια του τους πίνακες. Του ζήτησα να τους αναδιατάξει για να βγάλουμε χρήσιμα κοινωνικά και οικονομικά συμπεράσματα για την αστική, τη ναυτική και την αγροτική ανάπτυξη και εξέλιξη της Άνδρου του 19^ο αιώνα. Και μετά να συμπεριλάβω όλο αυτό το ερευνητικό υλικό ταξινομημένο σε ενότητες χρησιμοποιώντας τους πίνακες του Ι.Π. Άλκη, μαζί με τις αναλύσεις μου, στο επετειακό βιβλίο που σχεδίαζα με τίτλο "ΑΝΔΡΟΣ 200 χρόνια".

Το βιβλίο ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2021 και παρουσιάστηκε τον Ιούλιο του 2021 στην Χώρα από τον φίλο και τότε υφυπουργό Παιδείας και βουλευτή Άγγελο Συρίγο με εξαιρετική επιτυχία. Οι πίνακες του ΑΛΚΗ με τις αναλύσεις μου παρουσιάστηκαν νωρίτερα σταδιακά και στο ΕΝ ΑΝΔΡΩ και τους διάβασαν δεκάδες χιλιάδες αναγνώστες ψάχνοντας να βρουν τους προγόνους τους και τις ρίζες τους.

Το βιβλίο που ακολούθησε με ολόκληρες τις αναλύσεις και τους πίνακες εξαντλήθηκε πουλώντας 550 αντίτυπα (όσα βγάλαμε). Κάτι ελάχιστα έχουν μείνει στα βιβλιοπωλεία της Άνδρου πια. Μια δεύτερη έκδοση που προγραμματίστηκε δεν βγήκε μέχρι σήμερα. Ίσως βγει μελλοντικά.

Η προτελευταία συνεργασία του Γιάννη Παπαδόπουλου - Άλκη στο Εν Άνδρω. Παραμονή πρωτοχρονιάς 2023. Ακολούθησε ακόμα μια για την πρωτοχρονιά. Και μετά η σιωπή...

Τον Ι.Π. Άλκη ξαφνικά τον έχασα στις αρχές του 2023.  Έπαψε να στέλνει άρθρα, χρονογραφήματα, έρευνες. Δεν παραξενεύτηκα. Χανόταν κατά καιρούς. Κάποια στιγμή την άνοιξη ρώτησα έναν κοινό γνωστό και μου είπε το μαντάτο: ο αφανής συνεργάτης μας, ο άνθρωπος που μπήκε με τόσο ενθουσιασμό στη ζωή μας, στο Εν Άνδρω και στην Άνδρο πριν τρία χρόνια είχε πεθάνει τον Φεβρουάριο του 2023 σε ηλικία 82 ετών. Ένα μεγάλο κενό δημιουργήθηκε μέσα μου και στο Εν Άνδρω. Όπως ξαφνικά και απροσδόκητα μπήκε ο ΑΛΚΗΣ με τα γραπτά του και τις έρευνες του στο Εν Άνδρω και στην Άνδρο έτσι ξαφνικά "έφυγε". Ήταν ένας απόμακρος, εργατικός, σιωπηλός, και ανιδιοτελής εργάτης του πνεύματος που συνέβαλε στο Εν Άνδρω, στην Άνδρο στην αποτύπωση της Άνδρου, στην στην οποία προσέφερε πνευματικά με τον τρόπο του τα δύο τελευταία χρόνια της ζωής του.  Μας άφησε ως παρακαταθήκη του την αγάπη του για την Άνδρο, την εκτίμηση του για το Εν Άνδρω και περίπου 50 κείμενα του για την ζωή στην Άνδρο. Και πάνω από 30 πίνακες με ερευνητικό υλικό από τον 19^ο αιώνα, που αξιοποιήθηκαν και στο σημαντικό επετειακό βιβλίο για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση...

Δημοσίευση μελετήματος σε ανάλυση Δ. Μπασαντή και επεξεργασία πινάκων Ι.Π. - Άλκη. Το μελέτημα συμπεριλήφθηκε μαζί άλλα στο βιβλίο αφιέρωμα "ΑΝΔΡΟΣ 200 χρόνια" σε επιμέλεια Δ. Μπασαντή και έκδοση Εν Άνδρω & Νέα Διάσταση.

Εδώ και καιρό ήθελα να γράψω έναν αποχαιρετισμό και έναν απολογισμό μιας σύντομης, αλλά τόσο παραγωγικής και γόνιμης γνωριμίας, για έναν από τους πιο εξαιρετικούς συνεργάτες που έτυχαν στη ζωή μου. Επιτέλους αυτές τις μέρες βρήκα τον χρόνο να γράψω δύο λόγια για έναν άνθρωπο που πέρασε με τόσο δημιουργικό τρόπο από την Άνδρο αφήνοντας κάτι από τον εαυτό του και την παραγωγική δραστηριότητα του στο Εν Άνδρω και στο βιβλίο ιστορίας για την Άνδρο…

Το Εν Άνδρω τον θυμάται με αγάπη και τον ευχαριστεί. Κι εγώ τον αποχαιρετώ με συγκίνηση και φιλία. Και η Άνδρος ας μάθει πως υπήρξε λάτρης του νησιού, αλλά και συνάμα διακριτικός εργάτης του πνεύματος και μάστορας του λόγου, που πρόσφερε αφιλοκερδώς μερικές εξαιρετικές επεξεργασίες ταξιδιωτικών αναμνήσεων προσθέτοντας συνάμα και αρκετές σπάνιες σελίδες έρευνας στην Ιστορίας του νησιού. Αυτός ήταν ο Θεσσαλονικιός Ι.Π. - Άλκης, που υπήρξε μέχρι τέλος της ζωής του αφοσιωμένος Ανδριώτης με την καλύτερη σημασία της λέξης...

Αντίο κυρ-Γιάννη. Αντίο φίλε Άλκη...