"Ανατολικά της Εδέμ": Λειβάδια Άνδρου...
Είναι ένας τόπος αλλιώτικος από τους άλλους στις Κυκλάδες. Αλλιώτικος όμως και στην Άνδρο. Η κοιλάδα καταπράσινη. Εξοργιστικά πράσινη για Κυκλάδες. Ο ποταμός που διασχίζει το χωριό χαμένος ανάμεσα σε υπεραιωνόβια σκιερά πλατάνια και τις απέραντες σειρές κυπαρισσιών. Τριγύρω μπαξέδες με λεμονόδεντρα. Μια σκηνή από την ονειρική Εδέμ. Μια εικόνα παραδείσου όλες τις εποχές του χρόνου. Κοιλάδα και χωριό στα ανατολικά της Άνδρου. Μπορεί κανείς να πει πως είναι "ανατολικά της Εδέμ"... (φωτ. Εν Άνδρω).
Ο απέραντος κυπαρισσώνας εντυπωσιάζει. Ανεμοφράκτες τα πανύψηλα περήφανα δέντρα. Για να κόβουν τον αέρα και να μπορούν οι μεγάλες ανδριώτικες δίφορες λεμονιές να παράγουν πολλά και μεγάλα λεμόνια. Οι παππούδες και οι πατεράδες μας φύτευαν ακατάπαυστα, ακούραστοι, κυαρίσσια και λεμονιές (φωτ. Εν Άνδρω).
Η μυρωδιά που αναδίδουν το καλοκαίρι τα κυπαρίσσια και οι λεμονιές χάραξε τις παιδικές μνήμες. Πιο πολύ θυμάμαι αυτές τις μυρωδιές παρά τις εικόνες του τρίχρονου ή τετράχρονου που έπαιζε - εκείνα τα μεγάλα και φωτεινά καλοκαίρια της ζωής του - κάτω από τα υπέροχα δέντρα. Οι πρώτες φωτογραφίες μαρτυρούν την ύπαρξη μου εκεί. Όμως είναι οι αρχέγονες μνήμες της λεμονιάς και του κυπαρισσιού που δίνουν, μέχρι σήμερα, σχήμα στις μισοσβησμένες παιδικές εικόνες... (φωτ. Εν Άνδρω).
Χειμώνα καιρό. Τα βήματα με έφεραν στα Λειβάγια. Κάτω από τον χειμωνιάτικο ήλιο οι λεμονιές βαρυφορτωμένες με λεμόνια. Τόπος ευλογημένος. Εικόνες μιας σφύζουσας ζωής. Που ξεχειλίζει πολύ πέρα απο εμάς. Έρχεται από πολύ παλιά και πάει πολύ μακριά. Αυτά τα υπέροχα δέντρα θα υπάρχουν και μετά από εμάς. Και όσο υπάρχουν και μοσχοβολούν θα συμβολίζουν τη ζωή στη γη. Τη ζωή στην Άνδρο. Αυτή που ονειρευτήκαμε στις παιδικές μας μνημες.. (φωτ. Εν Άνδρω).
Έκοψα δύο λεμόνια από μια λεμονιά και ένα από μιαν άλλη. Τα δύο πρώτα είχαν άγρια επιφάνεια, το τρίτο ομαλή. Τα μύρισα. Τα πρώτα μοσχοβολούσαν. Το τρίτο μύριζε ελάχιστα. Ρώτησα την κυρία Μαίρη που τα φροντίζει το γιατί. Η απάντηση καταλυτική. Η πρώτη λεμονιά είναι ανδριώτικη. Τοπική ποικιλία. Η δεύτερη την έφερε ο πατέρας της από την Αθήνα όταν μετά από έναν χιονιά κάηκαν μερικά δέντρα. Η πρώτη λεμονιά είναι τοπικό δέντρο εγλιματισμένο στον τόπο αιώνες. Το δεύτερο όχι. Και οι δύο κάνουν λεμόνια σε αυτόν τον εύφορο τόπο. Όμως "άλλα τα μάτια του λαγού κι άλλα της κουκουβάγιας"... (φωτ. Εν Άνδρω).
Κατηφόρισα ένα δρομάκι κοντά στον Άγιο Κωντσταντίνο με τον Λεωνίδα. Μου εδειξε μια θεόρατη γέρικη ελιά στη διασταύρωση του μονοπατιού. Ένα δέντρο αιώνων. Ήταν εδώ πολύ πριν χαραχτούν τα μονοπάτια. Ήταν ίσως το σημάδι γύρω από το οποίο χαράχτηκαν τα μονοπάτια κι αργοτερα όταν χτίστηκαν οι πέτρινες μάντρες. Ήταν σα να ήταν εκεί από πάντα. Η διάμετρος της κοντά ενάμιση μετρο! Γύρω της αναπτύχθηκε μια μικρή μυθολογία. Το δέντρο το είπαν "Λάινα". Το θηλυκό του λάινου, όπως λένε τις ελιές στην Άνδρο. Από μέσα της διηγούνται πως βγαίνουν χοντρα μικρά γουρουνάκια. Ένα δέντρο ξεχωρισό που σηματοδοτεί κάτι από την ιστορία του χωριού. Ένα δέντρο που έχει τη δική του μυθολογία για να ξεχωρίζει στο χωριό. Λειβάδια, ένα χωριό με δέντρα που έχουν ιστορία...
Επόμενη σταση σε ένα ακόμα δέντρο. Στο χωριό που τα δέντρα έχουν ή γράφουν ιστορία. Σε ένα κτήμα στο "πέρα χωριό" ένα κυπαρίσσι ζήλεψε την δόξα του εκείνου του υπέροχου κυπαρισσιού στο Κόρθι που πήγε και βγήκε στην άκρη του τρούλου του Άγιου Ιωάννη του Θεολόγου. Αυτό έκανε κάτι εξίσου εντυπωσιακό. Αν εκείνο συμβολίζει τη δύναμη της φύσης και τον σεβασμό προς το θείο τούτο εδώ συμβολίζει την μοναδικότητα και το μεγαλείο της αέναης φύσης ξεφυτρώνοντας μέσα από τον βράχο. Ποια απειροελάχιστη σχισμή βρήκε και ξεφύτρωσε; Πως ζει και αναπτύσσεται; Όπως λέει ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος: "...στου βράχου τη σχισμάδα/ που βρήκες χώματα κι ανθείς; /που μίσχο και σαλεύεις;/ μέσα στο βράχο σύναξα το γαίμα στάλα- στάλα... κι ήλιο μαζεύω τώρα"... Το θέμα είναι πως ο ποιητής μιλά για ένα ταπεινό κυκλάμινο. ενώ στα Λειβάδια έχουμε ένα ολόκληρο κυπαρίσσι που πήγεκαι φύτρωσε στη σχισμή του βράχου. Και βρηκε χώμα και βρήκε ζωή κι έγινε δέντρο!!!... Η πραγματικότητα ξεπέρασε την ποίηση κι έκανε τέχνη τη ζωή... (φωτ. Εν Άνδρω).
Διαμ. Μπασαντής
