Εν Άνδρω

Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ

μιλώντας  

Ο Κώστας Τσόκλης στο καράβι για την Τήνο.

Παραμονές Χριστουγέννων. Στο καράβι για μια διήμερη επίσκεψη στη χειμερινή Τήνο μετά από πρόσκληση. Ξεκίνησα από Ραφήνα. Λίγο πριν την Άνδρο ο Ακύλας με πληροφόρησε: "Ταξιδεύει με το ίδιο πλοίο κι ο Τσόκλης. Πάει Τήνο..." Ήταν μια πρόκληση για μένα που δεν τον ήξερα κι απλώς είχα πάει στο μουσείο του στην Τήνο δύο φορές. Πήγα να τον βρω και να τον γνωρίσω. Εξαιρετικά σεμνός και γλυκύτατος ο σπουδαίος καλλιτέχνης ανταποκρίθηκε στο ερώτημα μου και με προέτρεψε να κάτσω να τα πούμε.

Ο Κώστας Τσόκλης αφηγείται για τις διαδρομές του στην Ευρώπη και στην Τήνο.

Με τις πρώτες κουβέντες βρέθηκα σε ένα κόσμο που με ταξίδεψε στη πρώτη νιότη μου. Όταν φοιτητής πρωτοσυνάντησα ανθρώπους σαν τον Κώστα Τσόκλη. Ήταν μια μαγική εισαγωγή σε μια γνωριμία και μια συζήτηση που διήρκεσε για ώρες μέσα σε ένα διήμερο. Ξεκίνησε στο πλοίο για την Τήνο. Συνεχίστηκε στο αυτοκίνητο του συνταξιδεύοντας στο χωριό του Κάμπου. Εκεί δίπλα στο δημοτικό μουσείο που αναφέρεται σε αυτόν κτίζει σήμερα ο ίδιος ένα νέο μεγαλύτερο ιδιωτικό μουσείο για να στεγάσει μεγάλο μέρος του έργου του. Δημιουργώντας στην Τήνο μια ακόμα σπουδαία πολιτιστική αναφορά με αυτό.

Η Χρυσάνθη Κουτσουράκη και ο Κώστας Τσόκλης ταξιδεύουν για Τήνο.

Ήταν μια απίστευτη συνάντηση. Κι έγινε ακόμα πιο απίστευτη καθώς αναφέροντας στην κουβέντα μια άλλη εξίσου απροσδόκητη συνάντηση μου με τον Τζέημς Μπάλντουϊν στο Εδιμβούργο το 1984 η συνεργάτιδα του και διευθύντρια του μουσείου στην Τήνο Χρυσάνθη Κουτσουράκη με διέκοψε λέγοντας: "Τώρα σας θυμήθηκα. Σας είχα καθηγητή στο πρώτο έτος στο Πάντειο το 1991". Έμεινα και την κοίταγα ξαφνιασμένος. Και είπα: "Πόσο μικρός μπορεί να γίνει ξαφνικά ο κόσμος; Η Χρυσάνθη, το δεξί χέρι του Κώστα Τσόκλη, ήταν φοιτήτρια μου στο Πάντειο το 1991!..." 

Ο ΤΣΟΚΛΗΣ ΚΑΙ Η ΤΗΝΟΣ

 

Ο Κώστας Τσόκλης αφηγείται για την καταγωγή του, τις μνήμες του, το έργο του και τον χαμένο νεανικό του έρωτα στην Τήνο...

Ένα από τα βασικά ερωτήματα στη συζήτηση μας ήταν οι συμπτώσεις μέσα από τις οποίες ο Κώστας Τσόκλης - χωρίς να κατάγεται από την Τήνο κι έχοντας ήδη καλοκαιρινό σπίτι ήδη στην Ύδρα - βρέθηκε μετά το 1988 στην Τήνο. Οι περισσότεροι θεωρούμε πως ο Τσόκλης είναι από την Τήνο. Το ίδιο πίστευε για μια περίοδο αυτός και η οικογένεια του. Κι αυτό γιατί τα καλοκαίρια της παιδικής του ηλικίας η μητέρα του παραθέριζε στην Τήνο όπου είχε γνωστούς. Το ότι η ίδια προερχόταν από οικογένεια μαρμαράδων επέτεινε την αίσθηση. Όμως δεν ήταν. Το διαπίστωσε ο ίδιος μετά το 1988 όταν πια είχε αγοράσει σπίτι κι είχε εγκατασταθεί στην Τήνο. Στην Τήνο βρέθηκε για τρία συνεχόμενα καλοκαίρια προσκεκλημένος φίλων και στο τέλος το 1988 βρέθηκε με σπίτι στο νησί. Ουσιαστικά η Τήνος ξαναβρέθηκε μπροστά του όταν υπήρξε η αιτία για το τέλος ενός νεανικού ανολοκλήρωτου έρωτα του. Το καθολικό σχολείο στις Ουρσουλίνες συνέβαλε στο να χάσει την κοπέλα που αγάπησε και έκτοτε δεν την συνάντησε ποτέ...

ΤΟ ΝΕΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΟΥ ΤΣΟΚΛΗ ΣΤΗΝ ΤΗΝΟ 

Ο Τσόκλης μπροστά στο έργο του "Ο Άγιος Γεώργιος" στο δημοτικό μουσείο στην Τήνο.

Το 2006 μετά από θερμή παρότρυνση του τότε δημάρχου Εξωμβούργου Παναγιώτη Κροντηρά ξεκίνησαν την ιδέα της δημιουργίας στο εγκαταλειμμένο δημοτικό σχολείο του Κάμπου την δημιουργία τού μουσείου Κώστα Τσόκλη. Αρχικά βρέθηκε κρατική χρηματοδότηση με την βοήθεια της Νατάσας Παζαΐτη. Στη συνέχεια ο ίδιος στήριξε με δικά του χρήματα το μουσείο. Ακολούθως αγόρασε από πείσμα το κτίριο των θερινών διακοπών των Ουρσουλινών. Κάτι σαν "εκδίκηση" γιατί εκεί χάθηκε ο πρώιμος νεανικός του έρωτας. Το κτίριο και το μεγάλο κτήμα του το έχει πλέον η κόρη του Μάγια Τσόκλη, που φτιάχνει με τον σύζυγό της την ομώνυμη ξεχωριστή μπύρα Νήσος της Τήνου. 

Τα δύο μουσεία του Τσόκλη, το προηγούμενο, το δημοτικό, και το νέο και μεγαλύτερο, το ιδιωτικό, συνδέονται με ένα μικρό παραβολικό θεατράκι από λευκό μάρμαρο Τήνου. Στο επάνω μέρος είναι το μικρότερο δημοτικό και κάτω το μεγαλύτερο ιδιωτικό. Και τα δύο μαζί θα απαρτίζουν πλέον μια ενότητα αφιερωμένη στο έργο του μεγάλου καλλιτέχνη και θα αποτελέσουν ένα τοπόσημο τέχνης και πολιτισμού για την Τήνο του σήμερα και του αύριο. Το νέο μουσείο, το κτίριο και οι εξωτερικές διαμορφώσεις χρησμοδοτείται αποκλειστικά από τον καλλιτέχνη. Όπως εξήγησε: "Ότι χρήματα μάζεψα θα τα χρησιμοποιήσω για να κάνω αυτό το μουσείο. Είναι ένα έργο που θα μείνει στον τόπο. Αν δείξουν πως μπορούν να το διαχειριστούν θα αφήσω και την διαχείριση του στην Τήνο..."   

Το νέο μουσείο είναι 500 τετραγωνικά. Είναι διώροφο. Ο κάτω όροφος είναι ημιυπόγειος. Ο πάνω όροφος είναι ισόγειος και υπερυψωμένος από πίσω λόγω κατωφέρειας του εδάφους. Έργα του καλλιτέχνη θα υπάρχουν και στους δύο ορόφους. Στον πάνω όροφο θα υπάρχει επιπλέον και μια καφετέρια για τους επισκέπτες. Στο κάτω και χώρος πάρκινγκ. Οι δύο μαρμάρινες παραβολικές σκάλες, που ενώνουν τα δύο μουσεία, περικλείουν ένα μικρό ανοιχτό θέατρο κατάλληλο για εκδηλώσεις, ομιλίες, κλπ. Η αυλή του νέου μουσείου θα είναι και η σκηνή του μικρού θεάτρου.

Εξωτερικά το νέο μουσείο είναι λιτό και εξαιρετικά καλαίσθητο. 

Εσωτερικά οι χώροι του είναι απλόχωροι, ενιαίοι και χωρίς κολώνες. Και στους δύο ορόφους υπάρχουν γυάλινοι φωταγωγοί. Στον πάνω όροφο υπάρχουν και παράθυρα στην μια πλευρά. Στον κάτω όχι. Θα χρησιμοποιεί φωτοβολταϊκά για την ηλεκτρική ενέργεια.    

Η θέα από τα παράθυρα της πλευράς που κοιτά προς το μεσαιωνικό Εξώμβουργο είναι μαγική. Διακρίνεται και η καθολική επισκοπή του νησιού, καθώς η Τήνος έχει διπλή θρησκευτική διάσταση: ορθόδοξη και καθολική.

Μέσα στο μεγάλο μεγάλο οικόπεδο του νέου μουσείου ξεχωρίζει ένα πέτρινο πλήρως ανακαινισμένο αλώνι, κληρονομιά του παρελθόντος.

 ΜΙΑ ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΚΙ ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΕΡΓΟ ΣΤΗΝ ΤΗΝΟ  

 

Ο Διαμαντής Μπασαντής με τον Κώστα Τσόκλη συζητούν στο καφέ του δημοτικού μουσείου.

Με όλη την μέχρι σήμερα διαδρομή του στην Τήνο και με το νέο μουσείο και τα έργα που θα αφήσει ως κληρονομιά ο Κώστας Τσόκλης συνεχίζει και αφήνει στην Τήνο μια μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά. Η Τήνος των μεγάλων σπουδαίων Τηνίων καλλιτεχνών του παρελθόντος (Γιαννούλης Χαλεπάς, Νικηφόρος Λύτρας, Νικόλαος Γύζης,  Δημήτριος Φιλιππότης, Γιάννης Γαΐτης, Γεώργιος Βιτάλης, Αντώνιος Σώχος κ.α.) αποκτά μια σπουδαία συνέχεια με τον Τσόκλη. Και με το νέο μουσείο του καταγράφεται ως τοπόσημο και στον ευρωπαϊκό χώρο μιας και ο Κώστας Τσόκλης με την μεγάλη διεθνή παρουσία του (Παρίσι, Ρώμη, Βερολίνο) είναι αναγνωρισμένος και πέρα από τα όρια της Ελλάδας.   

Ο Τσόκλης δίπλα στις δύο εκδοχές του άλμπουμ με το έργο του.

Πριν κλείσουμε αυτή την παρουσίαση του μεγάλου Έλληνα καλλιτέχνη που αποτελεί πλέον μια κορυφαία αναφορά της γειτονικής Τήνου να πρέπει να προσθέσουμε πως και το μεγάλο άλμπουμ για το συνολικό έργο του  Κώστα Τσόκλη σε δύο εκδοχές: η μία απλή, όπως φαίνεται στα αριστερά της φωτογραφίας και η άλλη με ενσωματωμένο κι ένα έργο του καλλιτέχνη. Το άλμπουμ χρειάστηκε σχεδόν μια 5ετία να ολοκληρωθεί και είναι έργο της Χρυσάνθης Κουτσουράκη.