Εν Άνδρω

ΤΟΥ ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ

Υπήρξε πρόεδρος της Άρνης επί πολλά χρόνια. Έκανε πολλά επαγγέλματα: από αγρότης στο βουνό μέχρι βαρκάρης στη θάλασσα και από έμπορος λαδιού μέχρι καφετζής. Ζει στην Άρνη. Ακμαίος παρά την ηλικία του Κι είναι 87 ετών. Οδηγεί το αγροτικό Isuzu του. Ετοιμάζει κάθε χρόνο και κάνει χοιροσφάγια όπου καλεί γείτονες και φίλους. Η πόρτα του είναι πάντα ανοικτή.

Αυτή την πόρτα πέρασε ο φίλος και συνεργάτης Άγγελος Σφακιανάκης και έστειλε περσινή φωτογραφία από "χοιροσφάγια στην Άρνη". Φτάσαμε Παρασκευή μεσημέρι. Με οδηγό φίλο Αρνιώτη που κατέβηκε νεαρός στις Στενιές. Ο λόγος για τον μπάρμπα-Γιάννη Στάβαρη. Τον βρήκαμε να προετοιμάζεται για τα χοιροσφάγια της φετινής χρονιάς την επομένη ημέρα Σάββατο. Ήταν στις ετοιμασίες. Είχε καλέσει γείτονες και φίλους. Έτσι όπως ήταν σταμάτησε τη δουλειά και πόζαρε. Μετά μας κάλεσε στο σπιτικό του για ένα ρακί και μερικές μνήμες από την ζωή του... 

 

Πόσα και πόσα επαγγέλματα έκανε. Άρχισε να μας τα ιστορεί. Η οικονομία του νησιού σε μια αφήγηση. Η επιβίωση του επιδέξιου ανδριώτη, που κάθε φορά έκανε τα κουμάντα του και τα κατάφερνε επαγγελλόμενος τα τρέχοντα και πηγαίνοντας παρακάτω. Του ανδριώτη που μετά την ζωηρή αφήγηση του κλείνει με χιούμορ το αμίμητο: "μην τα γράψεις..." Όμως εμείς τα γράφουμε γιατί είναι η οικονομία και η ιστορία επιβίωσης του ορεινού τόπου του...

Ο μπάρμπα-Γιάννης συνεχίσει - στην Άρνη των 40 εκκλησιών και των νερών - δίνοντας τις μάχες της ζωής με την κυρά-Κική δίπλα του. Μας υποδέχτηκαν και οι δύο όλο χαρά. Είχαν δει τις φωτογραφίες που δημοσιεύσαμε από τα περσινά τους χοιροσφάγια που έστειλε ο γείτονάς τους, ο Άγγελος Σφακιανάκης από τα Ρέματα, κι είχαν χαρεί. Η κυρά-Κική μας έδειξε το ΕΝ ΑΝΔΡΩ στα "αγαπημένα" του κινητού της! Μας ξάφνιασε η εξοικείωση της με την τεχνολογία και οι γνώσεις της για το ΕΝ ΑΝΔΡΩ. "Μα τι λες: Από εκεί μαθαίνουμε τα νέα..." είπε γελώντας... 

Ο Γιώργος Αρνιώτης και Στενιώτης μας οδήγησε μέχρι του Στάβαρη. "Εκεί το τελευταίο καφενείο της Άρνης. Εκεί γίνονταν δεκαετίες το πανηγύρι του Σωτήρα. Λίγο πιο πάνω από το σπίτι/καφενείο είναι ένα εκκλησάκι του Σωτήρα. Κι εκεί στην μεγάλη αυλή που βλέπεις ήταν το κέντρο αναφοράς της καλοκαιρινής Άρνης κάποτε. Έχουν γίνει γλέντια και πανηγύρια εδώ..." εξηγεί ο Γιώργος, ο ξεναγός μου, που ανατρέχει μαζί με μένα μνήμες από την παιδική ζωή του στην Άρνη. Η κυρά Κική δίπλα γελάει ενθυμούμενη τα πανηγύρια μιας άλλης εποχής. "Από εδώ ξεκίνησε το πανηγύρι του Σωτήρα κάθε Αύγουστο. Μετά κατέβηκε στο σχολείο και στην Παναγιά, που γίνεται τώρα πια κάθε καλοκαίρι κι έρχεται όλη η Άνδρος" συνεχίζει ο Γιώργος.

 

"Έξω ήταν το καλοκαιρινό καφενείο. Μέσα ήταν το καφενείο του χειμώνα" συνεχίζει ο ξεναγός μας. Τους μεγάλους και κρύους χειμώνες η Άρνη έμπαινε στα σπίτια της. Ποτέ δεν υπήρξε χωριό με σπίτια το ένα δίπλα στο άλλο. Κάθε σπίτι ένας μικρός κόσμος. Με τον κήπο του και το κτήμα του. Κάθε σπίτι περιέκλειε έναν μικρό κόσμο πίσω από τις πόρτες του. Τον χειμώνα τα σπίτια κλείνονταν στον εαυτό τους και οι κάτοικοι πήγαιναν μέχρι το καφενείο. Όμως το καλοκαίρι τα σπίτια άνοιγαν και τα παιδιά της Άρνης έτρεχαν πάνω κάτω όλο το απλωτό στην πλαγιά χωριό. Το καλοκαίρι τα σπίτια της Άρνης ήταν σα να ταξίδευαν στον κόσμο...   

Εκεί που κάποτε ήταν το καφενείο τώρα οι καρέκλες είναι μαζεμένες στο τοίχο η μια πάνω στην άλλη. Καρέκλες, τραπέζια ξύλινα και πλαστικά. Μνήμες ανάκατες και μνήμες ταξινομημένες η μια πάνω στην άλλη. Κάτω από τα ξύλινα τραπέζια που απέμειναν μερικά φρούτα> Και κάτω του λεμόνια. Τώρα ο χώρος χρησιμοποιείται σαν αποθήκη.... 

Και στο επόμενο δωμάτιο η "κουζίνα". Στους τοίχους ακόμα τα παλιά ξύλινα ράφια και το σερβάν του τελευταίου καφενείου του χωριού. Ακόμα χρησιμοποιούνται για την εναπόθεση βάζων και κουτιών με καφέ, τσάι, ρακί και κρασί. Μπροστά τους τα παλιά ψυγεία αναψυκτικών, τυριών, ορεκτικών και ποτών. Μια "επίπλωση αναμνήσεων". Με τα καρεδάκια και τα καλύμματα τους. Με μια γλυκιά αίσθηση της ζωής που πέρασε.

Αναμνήσεις ενός κόσμου που έφυγε. Ο παλιός κόσμος της Άρνης, ο κόσμος του μπαρμπα-Γιάννη και της κυρά-Κικής. Εκεί σε αυτόν τον κόσμο γεννήθηκαν, έζησαν, μεγάλωσαν και γέρασαν. Δεν μπορούν να τον απαρνηθούν. Οι νεότεροι μπορούν. Αυτοί όχι. Είναι εκεί σύμβολα μιας ζωής "που περνά και χάνεται". Μα όσο ζούνε, όσο ζούμε, είναι μια ζωή γεμάτη μνήμες. Γιατί ο άνθρωπος εκτός από αυτό που ζει είναι και οι μνήμες του. Δεν μπορείς να απαρνηθείς αυτό που ζεις. Όπως δεν μπορείς να απαρνηθείς τις μνήμες σου. Και η Άρνη σήμερα - όπως και οι άνθρωποι της - είναι αυτό που ζουν, αλλά είναι και οι μνήμες αυτών που ζήσανε. Όπως έγραψε κάποτε στο τελευταίο βιβλίο του ο γέροντας τότε Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές: Ζω για να θυμάμαι..