Εν Άνδρω

Του Δημήτρη Σταυρόπουλου

 

Μεγάλος Καλόγερος: 26 μίλια απόσταση από Άνδρο. Εδώ σε μεγάλα βάθη κρύβεται ένας θησαυρός αιώνων. 

Σε απόσταση 26 ναυτικά μίλια από το ακρωτήριο Καμπανός της Άνδρου, βρίσκεται θαμμένος στο βυθό της θάλασσας ο αμύθητος θησαυρός του Αιγαίου. Πρόκειται για την λεία των πειρατών από τις λεηλασίες στα νησιά και κυρίως από τις παράνομες περιούσιες των πλούσιων εμπόρων της Σμύρνης, που είχαν βρει ένα πρώτης τάξεως κρησφύγετο για να κρύψουν το… «μαύρο χρήμα» της εποχής και ότι άλλο πολύτιμο είχαν, που δεν ήθελαν να το δώσουν «μπαξίσι» στους Τούρκους.

Μιλάμε για χρυσό, πολύτιμους λίθους, νομίσματα, αγάλματα, αξίας πολλών δις ευρώ, που όμως δεν πρόκειται να βρει κανείς γιατί τα βάθη της θάλασσας στα οποία έχουν διασκορπιστεί είναι απαγορευτικά για επιχειρήσεις ανεύρεσης. Δεν πρόκειται για μύθο, αλλά για την πραγματικότητα.

Οι κατασκεύες πάνω στα βράχια ήταν αποθήκες καυσίμων των Γερμανών. Στη διάρκεια του πολέμου από εκεί ανεφοδιάζονταν τα γερμανικά υποβρύχια. Ανέβαιναν νύχτα ανεφοδιάζονταν και καταδύονταν. 

Σημείο αναφοράς του θησαυρού, οι βραχονησίδες Καλόγεροι. Όχι στην σημερινή τους μορφή, αλλά σ εκείνη που περιγράφουν οι ερευνητές, που κάνουν σαφή λόγο για ένα άνευ προηγούμενου παράνομο αλισβερίσι, με πρωταγωνιστές της… διαπλοκής τους καλόγερους που ζούσαν εκεί. Αυτοί είχαν αναλάβει να φυλάνε τα κλοπιμαία των πειρατών και να… ξεπλένουν το «μαύρο χρήμα των πονηρών Σμυρνιών. Στο Μεγάλο Καλόγερο διακρίνονται ακόμα και σήμερα, λείψανα ασκητηρίου στο οποίο ζούσαν μοναχοί. 

Η πρώτη απεικόνιση του μοναστηριού 

Η πρώτη απεικόνιση του μοναστηριού στη κορυφή του νησιού χρονολογείται από το 1485 και έγινε από τον Μπαρτολομένο νταλι Σονέττι, αν και ο Γάλλος περιηγητής Αντρέ Θεβέ υποστήριξε ότι ο Βυζαντινός χρονογράφος του 12ου αιώνα Ζωναράς έζησε πέντε χρόνια στον Καλόγερο της Άνδρου και ότι υπήρχε μοναστήρι εκεί.

Μια ακόμα απεικόνιση του μοναστηρίου κατά τον ύστερο μεσαίωνα 

Για τηn τροφή βασίζονταν σε κάποιο περαστικό πλοίο, από το οποίο προμηθεύονταν λίγα τρόφιμα, τα οποία ανέβαζαν με καλάθι στο ασκητήριο τους.Όλες οι απεικονίσεις του μεγάλου Καλόγερου δείχνουν την ύπαρξη μοναστηριού μαζί με ένα γερανό ο οποίος στην άκρη είχε μια βάρκα, έτσι ώστε να είναι δυνατή η μεταφορά ανθρώπων και αγαθών στο νησί, του οποίου οι πλαγιές ήταν πολύ απότομες για να γίνει αναρρίχηση, ενώ διακρίνονται επίσης σπίτια και καλλιέργειες.

Στο μοναστήρι φαίνεται από επιγραφές ότι συγκεντρώνονταν αγαθά από ναυτικούς εμπόρους του Αιγαίου, με αποτέλεσμα το μοναστήρι στον Καλόγερο να συσσωρεύσει μεγάλο πλούτο, είτε προερχόταν από τη πειρατεία, είτε από τη φύλαξη στο μοναστήρι πολυτίμων αγαθών.

Το 1687 αναφέρεται από τον Άγγλο Μπέρναρν Ράντολφ στο βιβλίο του «Τhe Present State of the Islands in the Archipelago», Οξφόρδη 1687, ότι περνώντας από τη Σμύρνη άκουσε ότι μια νησίδα ανάμεσα στην Άνδρο και τη Χίο, ο Καλόγερος, ανατινάχθηκε, με αποτέλεσμα όσοι κατοικούσαν στο νησί να πεθάνουν και το μεγαλύτερο τμήμα του νησιού να καταρρεύσει, αλλά δεν αναφέρει τα αίτια της έκρηξης. Γράφει επίσης ότι: «Άκουσα πολλούς εμπόρους της Σμύρνης να λένε ότι τα λεφτά και οι σφραγίδες τους έχασαν την αξία τους όταν το νησί ανατινάχτηκε. Πολλά βράχια τινάχτηκαν μέχρι την Τήνο και την Άνδρο! Ένα πολύ μικρό μέρος του νησιού υπάρχει σήμερα».

Φαίνεται δηλαδή, ότι στο μοναστήρι συγκεντρώνονταν χρήματα και πολύτιμα αγαθά, είτε προερχομένων από πειρατείες, είτε δίνονταν για φύλαξη από κατοίκους γειτονικών νησιών και όχι μόνο.

Στο υπουργείο Πολιτισμού, η διεύθυνση Ενάλιων Αρχαιοτήτων, διαθέτει από χρόνια ειδικό φάκελο με τον θησαυρό των Καλόγηρων. Θεωρείται εμπιστευτικός και περιγράφει κατά προσέγγιση τα πολύτιμα αντικείμενα που από περιγραφές πρέπει να υπάρχουν στον βυθό. Οι αρχαιολόγοι ωστόσο δεν ανησυχούν. Το Αιγαίο με την αγριάδα του και τα μεγάλα βάθη του τον κρατάει καλά φυλαγμένο…