Εν Άνδρω

 

Λεμόνια Άνδρου από τον μπαξέ του Αντώνη Λιοπύρου στα Λειβάδια

Κάποτε η Άνδρος ήταν ένας τόπος μεγάλης παραγωγής λεμονιών. Τα λεμόνια της Άνδρου ήταν ξακουστά για το μέγεθος και την ποιότητα τους. Είχαν μια κάπως άγρια μορφή με μεγάλη φλούδα και λόγω κλίματος και εδάφους μια εξαιρετική γεύση. Τώρα η Άνδρος έχει ακόμα λεμόνια και λεμονιές, αλλά δεν τα διακινεί. Τα χρησιμοποιούν όσοι τα χρησιμοποιούν. Και τα υπόλοιπα απλώς πέφτουν στο χώμα και σβήνουν. Η γιορτή λεμονιού που γίνεται αυτό το Σαββατοκύριακο έχει νόημα μόνο αν στρέψει πάλι την προσοχή και το ενδιαφέρον μας σε αυτά. Διαφορετικά μάλλον είναι μια αναφορά στη μνήμη τους και στη μνήμη ενός αγροτικού παρελθόντος του νησιού. Από εμάς εξαρτάται...

Μέχρι το 1970 - πριν ανοίξουν οι διεθνείς αγορές - το λεμόνι της Άνδρου έφευγε με φορτηγά για Αθήνα. Από τα Λειβάδια και τη Μεσαριά μέχρι τα Λάμυρα και το Αλαδινού ήταν ένα μεγάλο κέντρο παραγωγής. Από κοντά περιοχές όπως το Κόρθι, το Υψηλού, οι Στραπουριές, η Παλαιόπολη, το Απροβάτου.

 Λεμόνια και εσπεριδοειδή της Άνδρου.

Την δεκαετία του 1970 όμως ανοίγουν οι εσωτερικές και κυρίως οι διεθνείς αγορές και το φτηνό λεμόνι αρχίζει να έρχεται στην Αθήνα από παντού. Τα λεμονοδάση της Πελοποννήσου κρατάνε λόγω μεγάλης παραγωγής και εύκολης μεταφοράς. Όμως δέχονται και αυτά πίεση από το εισαγόμενο λεμόνι από το εξωτερικό.

Η Άνδρος υπέκυψε πρώτη στην πίεση. Η τιμή του λεμονιού της Άνδρου παύει να είναι ανταγωνιστική. Μπορεί η ποιότητα του να είναι από τις καλύτερες στον κόσμο όμως η τιμή και ο σχετικά μικρός αγροτικός κλήρος άρα και το σχετικά περιορισμένο της ποσότητας κάνουν την παραγωγή ασύμφορη. Οι πολυμήχανοι στη θάλασσα ανδριώτες δεν εμφανίζονται πολυμήχανοι στη στεριά και το λεμόνι αντί να αξιοποιηθεί με κάποιο άλλο τρόπο εγκαταλείπεται...

Σήμερα τα σε πολλές περιπτώσεις εγκαταλειμμένα λεμονόδεντρα ή ξεραίνονται ή απλώς παράγουν λεμόνια, που στις περισσότερες των περιπτώσεων πέφτουν στη γη. Ο αγροτικός κόσμος της Άνδρου τείνει να γίνει μνήμη...

Ο Αντώνης Λιοπύρος συντηρεί ένα από τα τελευταία αγροκτήματα με λεμόνια στα Λειβάδια 

Λίγοι ασχολούνται πια με τους μπαξέδες στα εύφορα και ποτιστικά μέρη της Άνδρου. Και αυτοί οι λίγοι από χόμπι. Όπως θα σου εξηγήσουν στην καλύτερη περίπτωση να τους δίνει ένα εισόδημα 2.000 ευρώ τον χρόνο. Όμως η ενασχόληση με την παραγωγή λεμονιού κοστίζει άλλο τόσο σε χρήμα και σε κόπο.

Όμως ακόμα στα σπίτια της Άνδρου έχουν στους κήπους λεμονιές. Και τα μοναδικά λεμόνια τους τα χρησιμοποιούν στο σπίτι ή φτιάχνουν γλυκά του κουταλιού και αυτοσχέδιους τοπικούς χυμούς.

 

Από την περσινή γιορτή λεμονιού στο Μπατσί. Προϊόντα με βάση το λεμόνι (φωτ. Εν Άνδρω).

Εδώ και χρόνια μια μικρή γιορτή διοργανώνεται στη μνήμη των λεμονιών της Άνδρου... Μια γιορτή στη Χώρα με αναφορά το παλιό παγοποιείο/μουσείο Ματζαβελάκη στο ξενοδοχείο Παράδεισος. Ακολούθησε η γιορτή και το Μπατσί. Εκεί η γιορτή άπλωσε και περιλαμβάνει όλο το χωριό. Οι επαγγελματίες κάνουν μια προσπάθεια να ελκύσουν την προσοχή των επισκεπτών του νησιού. Να δώσουν έκταση. Να προσελκύσουν κόσμο πέρα από το νησί...

Από την περσινή γιορτή στο Μπατσί (φωτ. Εν Άνδρω).

Στη Χώρα η γιορτή παραμένει μέχρι σήμερα μια μάλλον αυτοαναφορική κατάσταση. Στο Μπατσί όμως συμμετέχει όλο το χωριό. Είναι διαφορετικά. Το ίδιο και εφέτος. Έτσι στη μεν Χώρα θα γίνει μια σεμνή τελετή που στο πρόγραμμα περιγράφεται: "έκθεση δημιουργιών από κάποιους κατοίκους του νησιού"!!! Στο Μπατσί όμως στις 20:00 του Σαββάτου 15/6 θα γίνει γιορτή με χορούς (Latin όπως αναγράφεται στην πρόσκληση που αλιεύσαμε), θα υπάρχουν γλυκά λεμόνι του κουταλιού και κεράσματα και διασκέδαση. 

Αυτά για την 19η Γιορτή Λεμονιού που χάρη στο Μπατσί μπορεί να εξελιχθεί σε πραγματική γιορτή...

"ΕΝ ΑΝΔΡΩ"