Εν Άνδρω

Της Φραγκίσκης Βαλμά

Η εποχή του μαζέματος της ελιάς στην Άνδρο έφτασε. Είχα πολλά χρόνια να το ζήσω. Το θυμάμαι μόνο σαν ανάμνηση από την παιδική μου ηλικία. Τότε που μάζευαν τις ελιές μία -μία από το έδαφος και το μάζεμα ήταν μία οικογενειακή υπόθεση  που μπορούσε να κρατήσει μήνες.  Τότε η μεγάλη πλειοψηφία μάζευε τις ελιές του για να εξασφαλίσουν το λάδι της χρονιάς, κάτι που δεν γίνεται πλέον στις μέρες μας, παρά μόνο από λίγους  κατοίκους. Οι περισσότεροι (όσοι εξακολουθούν και μαζεύουν ελιές)  χρησιμοποιούν εργατικά χέρια, λόγω ηλικίας, προβλημάτων υγείας ή έλλειψης χρόνου.

Η ελιά είναι συνυφασμένη με την χώρα μας. Δεν σταματά να προσφέρει στον άνθρωπο είτε τον ίδιο τον καρπό της, είτε το λάδι, αγαθό αυτονόητο σε κάθε ελληνικό τραπέζι και όχι μόνο. Άλλωστε όπως έχει πει και ο Οδυσσέας Ελύτης, «αν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει, με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις» , αναδεικνύοντας στις λίγες αλλά μεστές κουβέντες του πόσο συνυφασμένη με τη χώρα μας είναι η ελιά.

Τώρα οι ελιές έχουν φτάσει στην κατάλληλη περίοδο συλλογής του καρπού τους. Η συλλογή γίνεται χειρωνακτικά με ειδικά χτένια ή ραβδιά προκειμένου να μην χτυπηθεί ο καρπός της ελιάς. Ο κόπος αξίζει πάντα, καθώς εξάγεται λάδι μεγάλης βιολογικής αξίας.

Κατά το ράβδισμα οι καλλιεργητές προσέχουν να μην δημιουργούνται πολλές πληγές στα κλαδιά ώστε να διατηρείται η υγεία των δέντρων. Οι ελιές μπαίνουν σε σακιά που είναι διάτρητα και διευκολύνουν τον καλό αερισμό. Στην συνέχεια μεταφέρονται όσο πιο γρήγορα γίνεται στα σύγχρονα πλέον ελαιοτριβεία που υπάρχουν στο νησί.

Περιγράφω συνοπτικά την διαδικασία παραγωγής λαδιού:

Αρχικά ο ελαιόκαρπος καθαρίζεται από τα φύλλα και  πλένεται. Η άλεση του καρπού γίνεται σε κυλινδροσπαστήρες. Μετά την άλεση, η ελαιοζύμη αναμειγνύεται στο μαλακτήρα (ανοξείδωτες δεξαμενές που θερμαίνονται με κυκλοφορία ζεστού νερού). Ακολουθεί η εξαγωγή του ελαιόλαδου μέσω φυγοκεντρικών μηχανημάτων που διαχωρίζουν την ελαιούχο φάση από την ελαιόπαστα.

Τέλος ακολουθεί ο καθαρισμός του λαδιού από στερεά σωματίδια που βρίσκονται διαλυμένα στην υγρή φάση και ακολουθεί ο τελικός διαχωρισμός του ελαιόλαδου από τα φυτικά υγρά και το τελικό προϊόν καταλήγει προς αποθήκευση σε ανοξείδωτες δεξαμενές.