Εν Άνδρω

Γράφει ο ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΜΠΑΣΑΝΤΗΣ

Στο δρόμο για την έκθεση του Γιώργου Σταθόπουλου στο δημαρχείο Περιστερίου. Ο Οδυσσέας οδηγεί και ακούει στο αυτοκίνητο κάποιο ελληνικό τραγούδι. Του ζητώ να βάλει Χατζιδάκι. Με κοιτά απορημένος. Του εξηγώ ο Γιώργος Σταθόπουλος υπήρξε συνεργάτης και φίλος του Μάνου Χατζιδάκι. Είχε σχεδιάσει και εξώφυλλά δίσκων του Μάνου. Ο Σταθόπουλος, εξήγησα, όπως και ο Χατζιδάκις, αποτύπωσαν στα έργα τους - καθένας με τον τρόπο του - μια νοσταλγία για την χώρα, για το απέριττο και φευγαλέο του έρωτα, το ονειρικό στοιχείο της γυναίκας, αλλά και τις διασπασμένες νεοκλασικές μυθολογίες μιας Ελλάδας φευγάτης, μα πάντα παρούσας. Καθόλου τυχαίο πως και ο τίτλος της έκθεσης του Σταθόπουλου στο Περιστέρι ήταν ανάλογος: "Όνειρα και Μύθοι"...

 

Φτάσαμε στην έκθεση. Κατάμεστος κόσμο ο χώρος. Στους τοίχους έργα του Σταθόπουλου. Από το 2007 μέχρι το 2022. Η ατμόσφαιρα πλημμυρισμένη  από "Το Χαμόγελο της Τζοκόντας" του Μάνου. Παρακολουθώντας το βίντεο για τον Σταθόπουλο ανακάλεσα την αναφορά του Μάνου γι' αυτόν: «Ο Γιώργος Σταθόπουλος ασκεί την σιωπηλή του τέχνη μόνος στο εργαστήρι του. Ψάχνει και ανακαλύπτει σχέσεις χρωμάτων, σχεδίων και πουλιών. Το ένα  πουλί μόνο του μες σε βαθύ γαλάζιο ουρανό. Το ίδιο πουλί, γκρίζο θανατερό κι ύστερα αρχαϊκό, σ’ ένα κεραμίδι περίγυρο. Κι αντί να προσπαθεί να εξασφαλίσει μέσω εμπόρων και αρχών σφραγίδα, μια ταυτότητα που να τον λέει «σύγχρονο», αυτός επιζητεί την σύζευξή του με το απόκοσμο και το αληθινό…».

Ήμασταν κι εμείς εκεί... 

 

Μπροστά σε τρία έργα, που απεικονίζεται με τον τρόπο του Σταθόπουλου, την γυναίκα μια όμορφη κοπέλα κρατώντας τον κατάλογο της έκθεσης. Πλησιάζουμε και ζητάμε να την φωτογραφίσουμε με τα έργα. Δέχεται χαμογελώντας. Σχολιάζουμε: "Η γυναίκα έχει κυρίαρχη θέση στο έργο του ζωγράφου..." Και η απάντηση: "Ο Σταθόπουλος απογειώνει την γυναίκα!..."   

Συνεχίσαμε την περιδιάβαση στους πίνακες. Ένα ονειρικό ταξίδι στην αέναη νεότητα. "Ο άνθρωπος όσο ζει είναι αθάνατος", έγραψε κάποτε ο ρομαντικότερος των ποιητών της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, ο Τάσος Λειβαδίτης. Και ο έρωτας - όσο φευγαλέος κι αν είναι - αποτυπώνει την μόνη δίοδο για την αθανασία του... 

"Σε ένα όνειρο", διάβασα κάποτε, "δεν είσαι ποτέ ογδόντα χρόνων"! Σωστό. Τα όνειρα, όπως και οι μύθοι, είναι πλασμένοι στη νιότη μας. Η εποχή των ονείρων αποτυπώθηκε κάποτε υπέροχα σε μια Ελλάδα, που παρά την φτώχεια και τον κατατρεγμό της, μπορούσε κι ονειρευόταν. Ήταν η εποχή της "Οδού Ονείρων" του Χατζιδάκι, της "Μαγικής Πόλης" του Θεοδωράκη. Ήταν η εποχή του Τσαρούχη, του Φασιανού, αλλά και του Σταθόπουλου. Η τέχνη, λοιπόν, είναι πλασμένη από τα όνειρα και τους μύθους μας. Είναι το ταξίδεμα στη ζωή μας, στην εποχή μας και συχνά και πολύ πέρα από αυτά...

Υπάρχουν στιγμές και εποχές που εξέθρεψαν τους μύθους, το όνειρο και την ελπίδα. Αλλά συνάμα την απόγνωσή, την ασχήμια και την αναστάτωση. Αυτή την αναστάτωση ζούμε κυρίως σήμερα εποχή ευμάρειας, αλλά και "αποδόμησης". Εποχή όπου κάποια τεχνουργήματα αγωνίζονται να αποδομήσουν την ζωή και την τέχνη. Όμως, όπως έγραψε ο σπουδαίος Αλμπέρ Καμύ στο δοκίμιο του "Η εξορία της Ελένης": «Έρχονται στιγμές που πάνω στη θάλασσα και στους πρόποδες των βουνών η νύχτα πέφτει μέσα στην τέλεια καμπύλη ενός μικρού κόλπου. Υψώνεται τότε πάνω απ’ τα σιωπηλά νερά μια πλησμονή γεμάτη αγωνία. Σ’ αυτά τα μέρη μπορείς να καταλάβεις πως αν οι Έλληνες άγγιξαν την απελπισία, το ‘καναν πάντα με τη συνδρομή της ομορφιάς, κι η ομορφιά αποκτούσε τότε μια δύναμη καταπιεστική.» Ας μείνουμε λοιπόν στην ομορφιά, που δίδαξαν πρώτοι οι κλασικοί Έλληνες... 

Κλείνουμε την περιδιάβασή μας στην έκθεση του Σταθόπουλου, που μάς ταξίδεψε με τον τρόπο της σε εικόνες, σε σκέψεις, σε μουσικές και σε αναφορές. Καθένας βρίσκει στο ταξίδι του ότι επέλεξε από ότι άκουσε, είδε, αποτύπωσε και διάβασε στο διάβα του. Αυτό που τελικά διασώζεται μέσα μας είναι αυτό που βρίσκουμε γύρω μας. Μέσα από αυτά που περιέχουμε καταφέρνουμε κι αγγίζουμε η μια γενιά την άλλη. Κάπως έτσι η μια ζωή μεταλαμπαδεύει κάτι στην άλλη. Κλείνουμε με μια συμβολική φωτογραφία: του Σταθόπουλου και του Οδυσσέα. Και με μια καταληκτική σκέψη: Εμείς δημιουργούμε τις αναμνήσεις των παιδιών μας. Στο χέρι μας είναι να τους δημιουργήσουμε όμορφες μνήμες...