Τα ξωκλήσια της Άνδρου και η ανύπαρκτη προστασία τους
Του Γιώργου Δαρδανού
Κάποια ξωκλήσια σώθηκαν. Άλλα όμως... (φωτογραφία: Επαμεινώνδας Μαρμαράς)
870 ναούς και ξωκλήσια έχει η Άνδρος. Τόσα ήταν τουλάχιστον όταν έγινε η πρώτη και μοναδική έως σήμερα επίσημη καταγραφή τους. Πόσα είναι τώρα; Πόσα έχουν μείνει όρθια στο πέρασμα των χρόνων;
Στο φύλλο 65/5-2-1992 της Εφημερίδας της Κυβέρνησης υπάρχει πλήρης κατάλογος όλων, όπως επίσης κι άλλων κτισμάτων και πηγών του νησιού μας, τα οποία κρίθηκαν διατηρητέα κι αναφέρονται επ’ ακριβώς με τη ζώνη προστασίας τους. Τον κατάλογο αυτόν συνέταξε με τους συνεργάτες του ο Ανδριώτης ιστορικός Δημήτρης Πολέμης, ο οποίος ξεκίνησε να περιδιαβαίνει το νησί απ’ άκρη σ’ άκρη και να καταγράφει κάθε ιστορικό του μνημείο. Η συμβολή του, όπως καταλαβαίνουμε όλοι, είναι τεράστιας σημασίας, αφού μέχρι σήμερα δεν έγινε καμία άλλη παρόμοια προσπάθεια. Χάρη στην καταγραφή αυτή, κρίθηκαν προστατευμένα και διατηρητέα, μνημεία μοναδικής ιστορικής και πολιτιστικής αξίας του νησιού μας.
Με τον κατάλογο αυτόν στα χέρια έκανα μια πρώτη βόλτα, έτσι για να δω τους ναούς και τα ξωκλήσια της Άνδρου. Μετά λύπης μου διεπίστωσα πως, δυστυχώς, ο αριθμός τους σιγά-σιγά μειώνεται. Είναι φανερές οι προσπάθειες που έχουν γίνει να καταστραφούν τα ιστορικά αυτά μνημεία ή να μετατραπούν σε μαντριά για τη στέγαση ζώων.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της εκκλησίας του Αγίου Παύλου που βρίσκεται στην Πούντα ανάμεσα στην Ψιλή Άμμο και την παραλία του Αγίου Πέτρου. Το μικρό αυτό γραφικό ξωκλήσι που γιόρταζε μαζί με τον Άγιο Πέτρο, βρίσκεται πάνω στον δρόμο δίπλα στην ταβέρνα του Γιάννη Μπαμπούση.
Το εσωτερικό του εξωκλησιού του Αγίου Παύλου σήμερα!!! (φωτογραφία: Γιώργος Δαρδανός)
Πάνε περίπου είκοσι χρόνια που οι κάτοικοι της περιοχής έκαναν έρανο και συγκέντρωσαν χρήματα με σκοπό να επισκευάσουν το ξωκλήσι. Τους πρόλαβε όμως ο ιδιοκτήτης της γύρω περιοχής που γκρέμισε το μικρό καμπαναριό, την Αγία Τράπεζα και κατέστρεψε τις εικόνες. Οι διαμαρτυρίες των κατοίκων έκαναν τον Μητροπολίτη να καλέσει τον τότε ιερέα Χαρίλαο Πολίτη και να του δώσει εντολή να φροντίσει για την επισκευή της εκκλησούλας. Πέρασαν χρόνια κι ο παπα-Χαρίλαος «ακούστηκε» πως δέχτηκε πιέσεις από τον ιδιοκτήτη −όπως ανέφερε ο ίδιος στους συγγενείς της γυναίκας του.
Μια ακόμα σκηνή του εξωκλησιού σήμερα!!! (φωτογραφία: Γιώργος Δαρδανός)
Μετά τον θάνατο του παπα-Χαρίλαου ξεκίνησαν πάλι οι προσπάθειες των κατοίκων και της τότε Προέδρου της Κοινότητας κ. Κατερίνας Τζοάννου να σωθεί το γραφικό ξωκλήσι. Ο Δεσπότης έδωσε και πάλι τον λόγο του πώς σύντομα θα έλυνε το θέμα. Πέντε ακόμα χρόνια πέρασαν κι ο Δεσπότης παρουσίασε στους κατοίκους τον νέο εφημέριο της περιοχής και για άλλη μια φορά υποσχέθηκε ότι θα λυθεί το θέμα. Και πάλι δεν έγινε τίποτα.
Οι φωτογραφίες που δημοσιεύουμε είναι χαρακτηριστικές και ιδιαίτερα εύγλωττες. Προκαλούν τη θλίψη και την οργή μας. Τις αφιερώνουμε τόσο στον Δεσπότη όσο και στον πατέρα Καλλίνικο.
ΑΦΗΣΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ
-
Σχόλια (3)
- Πρώτα τα παλαιότερα
- Πρώτα τα νεώτερα
Είμαι αρχιτέκτονας με ειδικότητα στην αναστήλωση και αποκατάσταση μνημείων. Κατά τη μακρά σταδιοδρομία μου στη Διεύθυνση Αναστήλωσης του Υπουργείου Πολιτισμού, ασχολήθηκα ιδιαιτέρως με την μελέτη και την διάσωση πολλών ναών, αλλά και εξωκλησίων της χώρας μας. Επί του παρόντος και με αυτήν την ιδιότητα, με ενδιαφέρει πολύ να ασχοληθώ με τα εξωκλήσια της Άνδρου. Αν νομίζετε ότι μπορείτε να με βοηθήσετε και να συνεργαστούμε, επικοινωνήστε στο mail μου. (Προσοχή, είναι mail.com και όχι gmail.com)
ti na po.ntrepomai.gia auta akrivos euimeroumai.
Πέραν της συγκεκριμένης εκκλησίας που αναφέρετε στο άρθρο (η οποία προφανώς και είναι στην κατάσταση που αναφερετε) υπάρχει και άλλη παρομοια περίπτωση ή απλά το γενικέυετε; Έχετε κάνει έρευνα και διαπιστώσατε μετα λύπης σας ότι σιγα σιγα μειώνονται;
Όσον αφορά τον Κύριο που έκανε λαμπόγιαλο την εκκλησία, κανονικά θα έπρεπε να του έχουν επιβληθεί κυρώσεις καθώς οι εκκλησίες ιδιοκτησιακά δεν έχουν καμμία σχέση με τον κάτοχο του οικοπέδου στο οποίο βρίσκονται. Επομένως κάτι λάθος έκαναν οι τότε και οι νυν Ιερέας και Επίσκοπος.
Όσον φορά την προστασία των εκκλησιών μεγάλων και μικρών αυτή μπορεί να προέλθει μόνο μέσω της λατρείας. Καμία υπηρεσία κρατική ή μη δεν είναι σε θέση να προστετεύσει αυτά τα μνημεία καλύτερα από τους πιστούς, και αν θέλετε σας δίνω και παραδείγματα: περάστε μια βόλτα από τις δύο βυζαντινά μνημεία της Άνδρου, τους Ταξιάρχες Μεσαριάς και Πιτροφού. Όσο ήταν υπό την επίβλεψη των πιστών ήταν λειτουργικότατοι και ακαίρεοι, μόλις ανέλαβε η αρχαιολογία τους συντήρησε, τους ανακαίνησε, τους επανεφερε και τους κατέστρεψε!!!
Όσον αφορά την τεράστια προσπάθεια που καταλογίζεται στον αείμνηστο Δημήτριο Πολέμη... περί τίνος πρόκειται; Που χαρακτήρισε διατηριτέα πολιτιστική κληρονομιά τι; Κάθε εξωκλήση και κάθε κτήριο 5 τετραγωνικών που κάποιος ήθελε στο χωραφι του να έχει την ευλογία του Αη Δημήτρη ή του Αη Γιώργη!!! Πού πλέον έτσι και έχεις οικόπεδο ή κτήμα ή οτιδήποτε γύρω απο εκκλησία για να κάνεις οτιδήποτε πρεπει να τραβιέσαι δεν ξερω ποσα χρονια με τις δημοσιες υπηρεσίες; Μάλλον κοροϊδευεται!
Ας είμαστε λιγο σοβαροι. Δεν κάνει κακό!
