Αγία Μόνη: H Άνδρος που επιμένει...
Του Διαμαντή Μπασαντή
Στο πανηγύρι της Αγίας Μόνης... (φωτ. Εν Άνδρω).
«Είναι η Ελλάδα που αντιστέκεται, είναι η Άνδρος που επιμένει. Κι όποιος δεν καταλαβαίνει δεν ξέρει που πατά και που πηγαίνει» σκεφτόμουν παραλλάσοντας του στίχους του Σαββόπουλου και βλέποντας το κομβόι των αγροτικών και των ΙΧ που κατηφόριζαν από τα 750 μέτρα του Προφήτη Ηλία προς το Στενό. Kάποτε το αποκάλεσα το «άβατο» της Άνδρου...
Το μοναστήρι (φωτ. Εν Άνδρω).
Κάθοδος προς το μικρό μοναστήρι με την άγνωστη ιστορία. Μόνο μια ξεχασμένη ημερομηνία σκαλισμένη στην εξώθυρα του παραπέμπει στο 1795. Εκεί, λοιπόν, στα όρια του 18ου αιώνα. Γύρω του μια πράσινη ρεματιά μέσα στο πέτρινο τοπίο. Πιο κάτω μια έρημη παραλία και το όνομα του μοναστηριού μια ιδιαίτερη αναφορά στην Παναγία: Στη Μόνη του Κόσμου Ελπίδα!
Πιο κοντά δεν είχα δει ποτέ την Σύρο... (φωτ. Εν Άνδρω).
Κάθοδος ενώ γύρω άπλωνε το απόβραδο. Κατάβαση περίσκεψης και αναζήτησης. Στον χώρο και στον εαυτό μας. Στην προέκταση της Άνδρου η Τήνος. Έρημη, σιωπηλή και συγκαταβατική. Νόμιζες πως με μια δρασκελιά θα την φτάσεις. Απέναντι η Σύρος. Πιο κοντά δεν την έχεις δει ποτέ. Με ένα καΐκι είσαι εκεί. Δίπλα η Γυάρος και η Κύθνος. Και στο βάθος πίσω από την Μύκονο τα βουνά της Νάξου.
Μια δρασκελιά η Τήνος. Τα όρια των δύο νησιών τα έθεσε ο θεός και η φύση με το Στενό. Τα όρια στη γη, ακόμα κι εκεί στο ακροτελευταίο μέρος της Άνδρου, τα έθεσαν οι άνθρωποι. Μια μικρή πινακίδα κάτω αριστερά στη μέση του πουθενά λέει: Απαγορεύεται η είσοδος!!!
Εδώ, στο ακρογωνιαίο σημείο της Νότιας Άνδρου, νοιώθεις να σε κυκλώνουν οι Κυκλάδες! Σε αντίθεση με την Βόρεια Άνδρο που είσαι μια δρασκελία από την Εύβοια. Η Άνδρος, ένα πέρασμα από την Εύβοια στις Κυκλάδες. Από τον μυστηριώδη Κάβο Ντόρο στο ανοιχτό Αιγαίο.
Το μικρό μοναστήρι μέσα στην στενή πράσινη ρεματιά (φωτ. Εν Άνδρω).
Σε μια απότομη στροφή του δρόμου διακόπηκαν οι σκέψεις καθώς φάνηκε χαμηλά το μικρό μοναστήρι. Πλησιάζοντας βρήκαμε ουρές τα αυτοκίνητα που είχαν κατέβαιναν. Ο χώρος μικρός και γοητευτικός. Ένα μοναστήρι μινιατούρα. Οι πηγές της πλαγιάς εξασφαλίζουν το λίγο πράσινο της ρεματιάς μέσα στο σκληρό και άνυδρο βραχώδες τοπίο.
Αρτοκλασία (φωτ. Εν Άνδρω).
Μπάκαμε στον μικρό προαύλιο χώρο. Η λειτουργία ήταν σε εξέλιξη. Ιερουργούσε ο παπα-Μιχάλης, μια βιβλική μορφή. Ολοκλήρωσε την αρτοκλασία και μπήκε πάλι στην χαμηλοτάβανη, φαρδιά εκκλησία με το μαρμάρινο τέμπλο. Πάνω του είχε πάνω σκαλισμένους τους κρίνους των Φράγκων και τον δικέφαλο των Βυζαντινών.εκκλησία.
Πάνω: γενική άποψη το μαρμάρινο σκαλιστό τέμπλο του μοναστηριού. Στη μέση: δύο λεπτομέρειες απότο τέμπλο Κάτω ο παπα-Μιχάλης (φωτογραφίες Εν Άνδρω).
Βγήκαμε πάλι στην αυλή και καθίσαμε σε μια άκρη. Δίπλα ήρθε και κάθισε ένα ζευγάρι. Ήταν δύο νέοι επιστήμονες. Τους ρωτήσαμε τυχαία από πού είναι. «Από το Γαύριο», απάντησε ο νέος. «Και πως από εδώ» ρωτήσαμε πάλι. «Διαβάσαμε την ανάρτηση του «Εν Άνδρω», πήραμε το αυτοκίνητο και ήρθαμε!
Χώρος σαν σκηνικό ταινίας όπως φαίνεται από τις δύο φωτογραφίες (φωτ. Εν Άνδρω).
Ο Δημήτρης Γριμάνης, ο άνθρωπος που διοργανώνει κάθε χρόνο με απίστευτο ζήλο το πανηγύρι (φωτ. Εν Άνδρω).
Νοιώσαμε πως τους είχαμε καλέσει εμείς. Κάτσαμε μαζί αρκετή ώρα μιλώντας αρκετή ώρα για το μικρό μοναστήρι, το ξεχωριστό πανηγύρι, την ωραία βραδιά. Και για την Άνδρο που είναι μια από το Βορρά μέχρι το Νότο. Όμως αυτό πολλοί δεν το καταλαβαίνουν…
Σαν σκηνή από ταινια του ιταλικού νεορεαλισμού (φωτ. Εν Άνδρω).
Με την κουβέντα βράδιασε για τα καλά. Μέσα στο απόλυτο σκοτάδι οι άνθρωποι που έτρωγαν ατα ολόασπρα υπόστεγα και στις φωτισμένες καμάρες, η σημαιοστολισμένη αυλή και τα μικρά παιδιά που παίζανε, το μισόγιομο φεγγάρι πάνω από την εκκλησιά δημιουργούσαν κάτι από σκηνικό ταινίας.
Μερικές ξεχωριστές εικόνες σε μουσική επένδυση από την "Νοσταλγία" του Γιάννη Μαρκόπουλου (βίντεο Εν Άνδρω)
Ήταν λίγο σαν Μεξικό. Αλλά πολύ πιο καθαρά και χωρίς τη σκόνη που υπάρχει στις ταινίες του Κλιντ Ίστγουντ! Ήταν κάτι σα Νότια Ιταλία. Αλλά χωρίς την ένταση που υπάρχει στις ταινίες του ιταλικού νεορεαλισμού! Ήταν σαν κάποιος αόρατος σκηνοθέτης να τραβούσε πλάνα…
Τα μικρά παιδιά σέρνουν πρώτα τον χορό. Απο γενιά σε γενιά περνούν ήχοι, εικόνες, στιγμες ενός πολιτισμού βαθιά ριζωμένου στην πέτρινη γη της Άνδρου (φωτ. Εν Άνδρω)
Όλα γύρω παρέπεμπαν σε μια Άνδρο που επιμένει συσπειρωμένη γύρω από τα προαιώνια θρησκευτικά πανηγύρια της. Γύρω από την κοινωνικότητα της υπαίθρου που έρχεται από παλιά και παραπέμπει στην αγροτική κοινωνία του χτες. Και η οποία συνεχίζει ανεπαίσθητα και απτόητη προς το μέλλον.
Σκηνικό μαγευτικό μεσ' τη νύχτα. Η Αγία Μόνη μοναδικό φωτισμένο σημείο στο απέραντο σκοτάδι του Στενού... (φωτ. Εν Άνδρω).
Αυτή την Άνδρο εξέφρασε με τον δικό της ιδιαίτερο και μοναδικό τρόπο η εξάχρονη μικρή Ισμήνη που γύρισε καταχαρούμενη κι είπε στον μάλλον έκπληκτο πατέρα της: «τώρα θα χορέψουμε»! Κι ξέφυγε με τα άλλα παιδιά χορεύοντας στις πρώτες νότες του βιολιστή που σηματοδότησαν την έναρξη στο πανηγύρι της ξεχασμένης κι απόμακρης περιοχής της Άνδρου…
