Εν Άνδρω

 Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ

 "Εξωκλήσι στην Άνδρο", του Γιάννη Σεργουλόπουλου. Μια ιδιαίτερη ματιά της Άνδρου από τα Φάλικα ενός ιδιαίτερου ανδριώτη ζωγράφου, με θητεία στην μοντέρνα τέχνη και έντονες μνήμες της Άνδρου (φωτ. Εν Άνδρω).

"Η ζωγραφική - σαν τοπιογραφία και θαλασσογραφία - είναι μνήμη." Με αυτή την φράση η ζωγράφος Μ. Παπαδημητρίου ξεκίνησε την παρουσίαση της εφετεινής έκθεσης στα εγκαίνια (Σάββατο 14/7) της  Καϊρείου Βιβλιοθήκης Άνδρου. Αν λοιπόν η ζωγραφική των τοπίων είναι η αποτύπωση της "ιδιαίτερης μνήμης του ζωγράφου" μπροστά στην εικόνα τότε η συγκίνηση που νοιώθει κάποιος μπροστά σε μερικούς πίνακες της έκθεσης είναι οι δικές του μνήμες και τα δικά τοπυ βιώματα ανακατεμένες με αυτές του πίνακα που βλέπει.

 "Άνδρος, Παραπόρτι" του Θεόδωρου Μάρκελλου. Άλλη μια μνήμη της της Χώρας. Από την Ρίβα αυτή τη φορά. Στο βάθος δεσπόζουν οι Γερακώνες. Δύο μνήμες της ίδιας περιοχής από άλλη γωνία και από άλλες καλλιτεχνικές αναφορές (φωτ. Εν Άνδρω).

Πλησίασα την Άνδρο μέσα από τις μνήμες μιας αβασίλευτης παιδικής ηλικίας γεμάτης καλοκαιρινό φως και χειμωνιάτικης θαλπωρής. Μέσα από αυτές τις μνήμρες πλησίασε τον πατέρα μου, που τον συνάντησα σε λιμάνια που έφταναν τα πλοία όταν ταξίδευε. Έτσι τον θυμάμαι. Και σαν "συνάντηση" μαζί του ένοιωσα μπροστά στα ανδριώτικα τοπία και στα ελληνικά λιμάνια της έκθεσης στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη.

Οι Αλκιβιάδης και Γιώργος Τάττος μπροστά στους δύο πίνακε στην είσοδο της έκθεσης. Μια υπενθύμιση και μια εξήγηση της παραπάνω φωτογραφίας: η συλλογή που παρουσιάζεται εφέτος στην Καΐρειο είναι του Γιώργου Τάττου (φωτ. Εν Άνδρω).

Στην είσοδο της έκθεσης οι δύο παραπάνω πίνακες. Ο Μάρκελλος να "βλέπει" από κάτω προς τα πάνω την κοιλάδα των Λειβαδιών με φόντο τους Γερακώνες και ο Σεργουλόπουλος να "βλέπει" προς τα κάτω την κοιλάδα των Λειβαδίων με φόντο την Χώρα. Μόνο τα Λειβάδια κι οι πατρικές μνήμες αποσιοπούνται στην εικόνα. Ίσως γιατί ήταν κοινές μνήμες και των δύο μας που δεν ζήσαμε ποτέ μαζί...

"Λιμάνι σι κινητικόυτητα" του Ανδρέα Κρυστάλλη. Μνήμη μιας αλλοτινής εποχής που δεν ζήσαμε (φωτ. Εν Άνδρω).

Οι μνήμες διαγράφουν παράξενες "διαδρομές". Θυμόμαστε με τον τρόπο μας αυτά που "είδαμε" ή ζήσαμε. Θυμόμαστε μέσα από εικόνες που είδαμε σε βιβλία, σε φωτογραφίες, σε παλαιότερους πίνακες, σε φιλμ. Αλλά και σε εικόνες που συνθέτουμε μόνοι μας με τις σκέψεις μας, με την φαντασία μας.

"Θυμόμαστε" ακόμα και αυτά που δεν ζήσαμε μόνοι μας ή με άλλους. Ή, με τον πατέρα μας.  Δημιουργούμε "διαδρομές" για να συναντηθούμε μαζί τους. "Θυμόμαστε" ένα λιμάνι σε μιαν άλλη εποχή! Τον Πειραιά όπως τον έζησαν άλλοι πριν ένα αιώνα. "Θυμόμαστε" με τον τρόπο του καθένας μπροστά στις μνήμες του καλλιτέχνη και κάτι από αυτά που δεν "είδαμε" και δεν ζήσαμε...

Έχει αυτό το καλό η εφετεινή έκθεση της Καϊρείου: μας κάνει να "θυμόμαστε"...

"Ο φράκτης" της Όπη Ζούνη. Τοπίο από το σήμερα και το αύριο με πολλά ερωτήματα και ιδιαίτερες αποτυπώσεις (φωτ. Εν Άνδρω).

Και καμιά φορά μια έκθεση ζωγραφικής σε κάνει να αναμετριέσαι εκτός από τις μνήμες του παρελθόντος και κάτι από τις "μνήμες του μέλλοντος"! Όπως ένα έργο μοντέρνας ζωγραφικής της διασημης Όπης Ζούνη. Ένας φράκτης που χωρίζει την σύγχρονη ζωή (ή και την αυριανή κοινωνία) από την φύση. Έτσι είναι η ζωή μας; Ή, μήπως έτσι θα είναι και στο μέλλον: Μήπως η ζωγράφος απεικονίζει τον φράκτη του σήμερα με το χτες; Ή, τον φράκτη του σήμερα με το αύριο; Η σύγχρονη ζωγραφική εκτός από περιγραφές και μνήμες θέτει και ερωτήματα προς το παρόν και ντο μέλλον μέσω των βιωμάτων και των "απεικονίσεων" της...

 Η Μ. Παπαδημητρίου παρουσιάζει την έκθεση στα εγκαίνια της Καΐρείου Βιβλιοθήκης (φωτ. Εν Άνδρω).

Υπάρχουν οι μεγάλοι ζωγράφοι που ανοίγουν δρόμους αποτυπώνοντας σκέψεις, βιώματα, διαλογισμούς, δημιουργούν μνήμες κα αναζητούν άγνωστες και πρωτόγνωρες διαδρομές. Υπάρχουν και οι "άλλοι" ζωγράφοι, οι "ελάσσονες" όπως του λένε μετικές φορές, που αποτυπώνουν με τον δικό τους χρωστήρα κάτι από τοπία της γης και της θάλασσας, κάτι από την ζωή με τρόπο πιο αναπαραστατικό. Κιν εδώ έχουμε τους μεγάλους και τους ελάσσονες. Αν και ποτέ δεν ξέρεις πως θα αποτυπωθεί στο τέλος καθένας τους και το έργο του.

Για παράδφειγμα ο σπουδαίος Βολανάκης - πίνακας του οποίου συμπεριλαμβάνεται στην έκθεση - για να ζήσει έφτασε να ζωγραφίζει πίνακες για τα κάδρα γνωστού κορνιζά! Σήμερα κάποιες θαλασσογραφίες του αξίζουν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Και άλλες μπορεί να ξεπερνούν το εκατομμύριο! Άρα το μικρό και βτο μεγάλο στην τέχνη είναι σχετικό και έχει αναφορά κυρίως την διαχρονικότητα των έργων, που κρίνεται σχεδόν πάντα εκ των υστέρων...

Θαλασσογραφίες. Αριστερά, "Πειραιάς, τα καρβουνιάρικα και ο ναός του Αγίου Νικολάου, Αλεξανδρος Μπάρκωφ. Δεξιά, "Πειραιά, προλιμένας με το καρνάγιο του Βασιλειάδη", Σπύρος Παπανικολάου. Δυό στιγμές. δυό μνήμες. ο Πειραιάς που δεν το ζήσαμε κι όμως η τέχνη μας κάνει να τον "θυμόμαστε"... (φωτ. Εν Άνδρω).

Να κλείσουμε αυτή ντην περιδιάβαση σε πίνακες, μνήμες και ευαισθησίες με την σπουδαία αναφορά του Antde Maurois που περιλαμβάνεται στο κατάλογο της έκθεσης: "η Επιστήμη μπορεί να είναι παγκόσμια. Η Τέχνη όμως έχει πατρίδα..."! Και επειδή η τέχνη είναι ευαισθησία, αλλά και μνήμη, μπορεί εύκολα κανείς να καταλάβει την συγκίνηση που αισθανόμαστε μπροστά σε μια τοπιογραφία ή θαλασσογραφία της Άνδρου ή του Πειραιά. Είναι γιατί εκφράζουν μνήμες και ευαισθησίες μας. Όπως άλλωστε έγραψε καο ο Μυταράς (για να θυμηθούμε και την έκθεση του μουσείου Γουλανδρή): "Δεν είναι η γνώση με την οποία καταλαβαίνουμε ένα έργο τέχνης. Είναι η ευαισθησία..."

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΤΩΝ ΕΓΚΑΙΝΙΩΝ

"Άνδρος" της Άννας Γρηγόρα. Η ανδριώτισα ζωγράφος που ζει κι εργάζεται στην Άνδρο ποζάρει μπροστά σε έργο της που περιλαμβάνεται στην έκθεση και στην συλλογή Γ. Τάττου *φωτ. Εν Άνδρω).

"Πλησιάζοντας την Επίδαυρο" του Θόδωρου Μανωλίδη. Ο γέροντας Ευδόκιμος, ο "παππούς της Άνδρου", μπροστά σε ένα αιωνόβιο δέντρο της ελληνικής γης. "Συναντήσεις"... (φωτ. Εν Άνδρω).

Οι αδελφοί Τάττου με τον Γιώργο Δαρδανό στα εγκανία της έκθεσης (φωτ. Εν Άνδρω).

 Η Μ. Παπαδημητρίου σε μια στιγμή της εξαιρετικής παρουσίασης στα εγκαίνια της έκθεσης στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη (φωτ. Εν Άνδρω).