Εν Άνδρω

Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ

Ο Ευριπίδης με αφετηρία τον έρωτα και το πάθος στη γυναίκα και με αναφορά την εξουσία και την δόξα στον άνδρα στήνει ένα έργο που οδηγεί στα άκρα τις ανθρώπινες καταστάσεις. Όπως σημειώνουν οι συντελεστές της παράστασης: "Στη Μήδεια ο έρωτας ανατρέπει τη λογική, μεταμορφώνει τους ανθρώπους, πολιορκεί ακόμη και τις πιο ιερές σχέσεις όπως αυτή ανάμεσα στη μητέρα και τα παιδιά της. Η ερωτική προδοσία μετατρέπεται σε αβυσσαλέο μίσος και κατευθύνει τη μοίρα όλων. Η Μήδεια - που για χάρη του Ιάσονα πρόδωσε την οικογένειά της, έκλεψε το Χρυσόμαλλο Δέρας και εγκατέλειψε την πατρίδα της -  βρίσκεται απομονωμένη στην Κόρινθο ανάμεσα σε ανθρώπους που την θεωρούν ξένη, βάρβαρη. Όταν ο Ιάσονας της ανακοινώνει ότι θα παντρευτεί την Γλαύκη, την κόρη του βασιλιά της Κορίνθου Κρέοντα, η πληγωμένη και περιφρονημένη Μήδεια μεταμορφώνεται σε σκοτεινό και εκδικητικό αγρίμι. «Μπορεί η γυναίκα να μην αντέχει ν’ ακούει για μάχες και σπαθιά, μα όταν πολιορκηθεί ο έρωτάς της, δεν υπάρχει πιο πολεμόχαρη ψυχή», γράφει ο ποιητής..."

Ο Αιμίλιος Χειλάκης και ο Μανώλης Δούνιας σκηνοθετούν με επιτυχία ένα από τα πιο σπαρακτικά έργα του παγκόσμιου θεάτρου. Η Αθηνά Μαξίμου, ο Αιμίλιος Χειλάκης και ο Αναστάσης Ροϊλός αναλαμβάνουν τους ρόλους του έργου (Μήδεια, Ιάσων, Κρέων, Παιδαγωγός, Αιγέας, Τροφός, Άγγελος), ενώ στο Χορό συναντάμε δύο κορυφαίες: τη Γιώτα Νέγκα και τη Μυρτώ Αλικάκη, που συμπληρώνουν επάξια τους πρώτους ρόλους.

Το σκηνοθετικό εύρημα με τις ξύλινες σκάλες που μεταλλάσσονται συνεχώς, αθόρυβα, χορευτικά, σε αμπάρι, υπόγειο, δυσκολίες, βάδισμα στα όρια, σκαρφάλωμα στα άκρα του νου και των συναισθημάτων, οπτική αποτύπωση των ορίων και υπαινιγμό στο πλοίο της αργοναυτικής εκστρατείας εξαιρετικό. Η κίνηση του χορού, η κίνηση του έργου, εξαιρετικά και τα δύο. Η μουσική συμπληρώνει αρμονικά μια παράσταση που αποδεικνύει ακόμα μια φορά πως οι Έλληνες κατάφεραν την αναβίωση της αρχαίας τραγωδίας με τρόπο μοναδικό. Όπως έλεγε ο εκ των μεγαλύτερων των θεατρικών κριτικών του 20ου αιώνα Μάρτιν Έσλιν:"Κάθε λαός επιστρέφει στα καλύτερα του. Και οι Έλληνες επιστρέφουν με επιτυχία στην αρχαία τραγωδία, όπως οι Άγγλοι επιστρέφουν με μοναδικό τρόπο στον Σαίξπηρ..."   

Εξαιρετικοί οι πρωταγωνιστές. Με πάθος και ένταση απέδωσαν όλες τις τρομερές μεταπτώσεις του έργου του κορυφαίου Ευριπίδη, που οι στίχοι του στο έργο αυτό αποτυπώνουν τις μεγάλες και διαχρονικές αντιθέσεις των δύο φύλων. Η γυναίκα παρασυρμένη από το άλογο ερωτικό πάθος ξεπερνά κάθε όριο για εκδίκηση. Και ο άνδρας ελκυόμενος από την εξουσία και την δόξα οδηγείται στα άκρα εγκαταλείποντας γυναίκα και παιδιά. Τα οποία παιδιά θυμάται όταν στο τέλος καταρρέει ο κόσμος του... 

Ο διάλογος Μήδειας και Ιάσωνα λίαν αποκαλυπτικός των χαρακτήρων γυναίκας και άνδρα. Ψυχανάλυση δεκάδες αιώνες πριν τον Φρόιντ! Η απόδοση στην παράσταση πολύ καλή αποτύπωσε τις διαφορές με τρόπο ανάγλυφο. Από τον μονόλογο της Μήδειας μέχρι τον διάλογο της με τον Ιάσωνα και τον μονόλογο εξιστόρησης και κατάστρωσης του σχεδίου εκδίκησης το έργο οδηγεί πέρα από τα όρια της συμβατικής λογικής. Στα παράλογα όρια της ζωής. Αν ο Ευριπίδης ήταν και παραμένει διαχρονικά κορυφαίος κλασικός είναι γιατί ακόμα και σήμερα οι διεισδυτικές παρατηρήσεις του στα ανθρώπινα είναι αξεπέραστες. Πόσο αστείες μοιάζουν μερικές "αρχές" της σημερινής πολιτικής ορθότητας μπροστά στους ανυπέρβλητους στίχους του για τα ανθρώπινα, την γυναίκα και τον άνδρα...   

Συνεχής η αναφορά στο πλοίο της ΑΡΓΩ με το οποίο ξεκίνησαν όλα. Και εξαιρετική η σκηνοθετική υπόμνηση του στο τέλος της παράστασης όταν οι διαδοχικές σκάλες σχηματίζουν το σχήμα του επί σκηνής...

Υπέροχο σκηνοθετικά το τέλος της παράστασης με την αιματοβαμμένη Μήδεια και τον συντετριμμένο Ιάσωνα. Στην κορύφωση πάνω στη σκάλα της εκδίκησης η Μήδεια που σκότωσε τους δύο γιούς τους μη αφήνοντας τη δυνατότητα βασιλικής συνέχειας και δόξας που ονειρευόταν ο Ιάσων. Και γονατιστός ο Ιάσων στο έδαφος που έχει πια χάσει τα πάντα. Ακόμα και τους δύο γιούς τους την απώλεια των οποίων ανακαλύπτει στο τέλος και εξουθενώνεται... 

Μια ακόμα αναβίωση της αρχαίας τραγωδίας με εξαιρετικούς ηθοποιούς, εξαιρετικούς σκηνοθέτες και εξαιρετικό χορό...

Τελικά ο σπουδαίος Μάρτις Έσλιν είχε δίκιο εκείνο το φθινόπωρο του 1984 όταν στο σπίτι του στο κεντρικό Λονδίνο μου έλεγε: "καθένας νέε μου επιστρέφει στα καλύτερα του..." Και οι Έλληνες από τον Κάρολο Κουν και τον Μινωτή μέχρι σήμερα πέτυχαν σπουδαίες παραστάσεις του αρχαίου δράματος...

Ξεπερνώντας τον ακαδημαϊσμό των υπολοίπων ευρωπαίων στην αναβίωση των παραστάσεων του η χτεσινή παράσταση έστησε με σκηνικά, κουστούμια, κίνηση, μουσική και εκφορά λόγου, ένα πρωτότυπο και μοναδικό αχρονικό τοπίο αναφοράς των μεγάλων και διαχρονικών εννοιών του. Η παράσταση της Μήδειας των Αιμίλιου Χειλάκη, Μανώλη Δούνια, Αθηνάς Μαξίμου, Αναστάση Ροϊλού, Γιώτας Νέγκα και Μυρτώς Αλικάκη επιβεβαίωσε στην παράσταση της Μήδειας τις δυνατότητες μας ως ελληνικό θέατρο στην καλοκαιρινή Άνδρο.