Εν Άνδρω

Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ

Πέρα από το τζάμι της μπαλκονόπορτας μια κοκκινοκίτρινη ανατολή μακριά από τη σκοτεινή ακόμα Άνδρο. Τα έντονα βαθειά χρώματα του μαγικου Αιγαίου. Αναλογίζομαι «φίλους παλιούς και φευγάτους», «δρόμους παλιούς μισοξεχασμένους», «ταξίδια μακρινά που αχνοφεγγίζουν στη μνήμη», «τα παιδιά μας που πέταξαν σαν τα πουλιά»… Περίκλειστες μέρες. Μέρες αναμονής. Μέρες που κρύβουν όμως και μια προσδοκία.

Ανάμεσα στην αναμονή και στην προσδοκία - στην άκρη του μυαλού - μια ιστορία στριφογυρνά εδώ και μέρες. Πάει κι έρχεται σαν προσευχή ή σαν ευχή. Όπως κι εκείνος ο στίχος του Απόστολου Δοξιάδη, που τραγουδά μελαγχολικά η Αρβανιτάκη πάει κι έρχεται κι αυτός: "Ιστορίες παλιές/ θα ’ρθεις να πεις να διαλέξω/ τις ξέρω καλά, τις ξέρω τις έμαθα απ’ έξω..." Ο λόγος για μια παλιά ιστορία που μου αφηγήθηκε πριν 3.5 χρόνια ο Ιάκωβος πριν μπαρκάρει για τον Αχέροντα. Ιστορία παλιά. Τρικυμισμένη. Με γελαστό τέλος τότε. Σήμερα όμως με πικραμένο. Αλλά ας πάρουμε την τρικυμισμένη ιστορία από την αρχή...

Ιάκωβος Περτέσης - Φλεβάρης 2017 - ΑΠΟΡΘΗΤΟ

Ήταν Φλεβάρης του 2017. Χειμώνας στην Άνδρο. Γύρω στις εννιάμιση πήρα τηλέφωνο τον Ιακώβο στο Απόρθητο. «Είσαι εκεί» ρώτησα. «Εδώ είμαι» απάντησε. «Να έρθω για ένα ρακόμελο, να τα πούμε» ξαναρώτησα. «Είμαι στο τζάκι και σε περιμένω» ήταν η απάντηση…

Τον βρήκα μπροστά στο τζάκι. Καθίσαμε. Εγώ στο ξύλινο τραπέζι κι αυτός στο σκαμνάκι μπροστά στο τζάκι. Πιάσαμε κουβέντα για το χτες, το σήμερα και το αύριο. Ήταν 55 χρόνων. Το αύριο φάνταζε ακόμα φωτεινό. Είχε το παιδί και τη γυναίκα του. Κι έκανε σχέδια. Αναμετρήσαμε ιστορίες παλιές από το χτες. Άρχισε να ξεφυλλίζει παλιές σελίδες στη μνήμη του. Και ξαφνικά γυρνά και λέει:

• - «Μου αρέσουν οι ναυτικές ιστορίες που βάζεις. Με ταξιδεύουν. Βλέπω μια άλλη Άνδρο. Κάποτε ταξίδεψα κι εγώ. Ήμουν στο μπαρ του «Άννα Λ.» μια εποχή. Κι έζησα μια απίστευτη ναυτική περιπέτεια. Θες να στην πω και να την γράψεις;»
• - «Πες τη, αλλά πρέπει να την γράψεις εσύ που την έζησες. Με το δικό σου ύφος, τη δική σου χροιά, όχι τη δική μου. Εγώ θα στη ρετουσάρω στο τέλος», απάντησα.
• - «Θα στην πω, αλλά να την γράψεις εσύ», επέμεινε…
• - «Τέλος πάντων πες τη και θα σε βοηθήσω...», αντέτεινα…

«Άκου λοιπόν» είπε και ξεκίνησε...

Γενική άποψη. Το Μπατσί και το "Άννα Λ." το 1973. Φωτογραφία Άννα Κουβαράκη.

«Πάνε χρόνια ήμουν μικρός. Ήμουν ναύτης στο Άννα Λ. Δούλευα στο μπαρ. Ήταν μια χειμωνιάτικη μέρα με πολύ κακό καιρό. Δεν υπήρχαν απαγορευτικά τότε. Φύγαμε από το Γαύριο μέσα σε καταιγίδα.

Με το που βγήκαμε στον Κάβο Ντόρο ο καιρός τρελάθηκε. Το πλοίο δεν κρατιότανε. Μπουκάλια, ποτήρια, έπεσαν όλα πάτωμα. Τίποτα δεν έμεινε όρθιο. Μάζεψα ότι μπορούσα και κάθισα σε μια γωνιά. Η ώρα πέρναγε. Και ο καιρός χειροτέρευε. Το πλοίο καρυδότσουφλο. Κι εμείς φοβισμένοι. Στο κατάστρωμα είχαν αρχίσει να ξηλώνονται σκάλες, κασόνια, καρέκλες…

Ξαφνικά κοιτώντας έξω από το παράθυρο βλέπω πως το καράβι πήγαινε νότια. Σκέφτομαι πως θα προσπαθεί ο καπετάνιος να αποφύγει τον βοριά που λυσσομανούσε. Μετά από μια ώρα το πλοίο συνέχιζε νότια και έξω γινόταν χαλασμός. Είχαν περάσει σχεδόν δύο ώρες και δεν ξέραμε που πηγαίναμε πια. Να δεις που θα πνιγούμε, σκέφτηκα. κάποια στιγμή. Και ξεκίνησα ν’ ανέβω στη γέφυρα να δω τι γινόταν.

Το "Άννα Λ" στο Μπατσί το 1973. Φωτογραφία της Άννας Κουβαράκη.

Οι σκάλες δύσκολες. Είδα κι έπαθα να φτάσω. Πριν φτάσω κοιτώ από το παράθυρο στην καμπίνα του καπετάνιου. Και τι βλέπω; Τον καπετάνιο γονατιστό να προσεύχεται στον Άγιο Νικόλαο!!! Ξαφνιάζομαι κι αναρωτιέμαι ποιος κυβερνά το πλοίο; Μπαίνω στη γέφυρα και βλέπω τον δεύτερο καπετάνιο να κρατά το τιμόνι και να δίνει μάχη να κρατήσει το πλοίο…

Το σοκ μου ήταν μεγάλο. Ο πρώτος καπετάνιος ήταν νέος και απόφοιτος σχολής. Ο δεύτερος ήταν ηλικιωμένος κι ήταν από τα καΐκια. Δεν είχε βγάλει σχολή. Ο πρώτος με το που έπεσε στα δύσκολα άρχισε την προσευχή! Ο δεύτερος πήρε το τιμόνι κι έδινε την μάχη τραβώντας νότια - με τον καιρό πίσω του - για να σώσει το πλοίο, το πλήρωμα και τους λίγους επιβάτες. Η σκηνή ήταν απίστευτη…

Κάποια στιγμή μετα από ώρες ξεφύγαμε από τον καιρό του Κάβο Ντόρου που έφτανε μέχρι Τζιά και πιο κάτω. Φτάσαμε κοντά στη Μακρόνησο και στρίψαμε κι αρχίσαμε να ταξιδεύουμε κοντά στη στεριά για Ραφήνα. Φτάσαμε στο λιμάνι 7-8 ώρες μετά την αναχώρηση μας από το Γαύριο! Ταξιδεύαμε όλη μέρα.

Στη Ραφήνα μας είχαν για πνιγμένους. Δεν υπήρχε τρόπος να τους ειδοποιήσουμε γιατί είχε χαλάσει η επικοινωνία. Μην έχοντας σήμα μας μετά τις πέντε ώρες θεώρησαν πως βουλιάξαμε. Με το που μας είδαν - κι είδαν και το ταλαιπωρημένο πλοίο - κατάλαβαν. Τα υπόλοιπα τα είπε ο καϊκτσής καπετάνιος που μας είχε σώσει…»

Κάπου εκεί τέλειωσε ο Ιάκωβος  την αφήγηση και ζήτησε να την γράψω. Το παρότρυνα να την γράψει αυτός. Στην επόμενη συνάντηση έφερε κάτι μουτζουρωμένα χαρτιά με μερικές φράσεις και κάποιες περιγραφές. Τα είδα και αντί να τα κρατήσω για να δω τι θα έβγαινε του τα έδωσα πιέζοντας τον να ολοκληρώσει την ιστορία του αυτός. Τα πήρε διστακτικά.

Τον ξαναπήρα τηλέφωνο. Δεν είχε κάνει κάτι περισσότερο. Συμφωνήσαμε να μιλήσουμε πάλι. Δεν προλάβαμε. Ο Ιάκωβος Περτέσης, ο Απόρθητος της Άνδρου, έφυγε ξαφνικά στον ύπνο του τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς.

Έμεινε στη μνήμη μου η θαμπή ιστορία που μου είχε αφηγηθεί μπροστά στο τζάκι εκείνη την κρύα νύχτα στον Πιτροφό. Κατά καιρούς σκέφτηκα να την γράψω όπως την θυμόμουνα εγώ. Δεν το αποφάσιζα. Μέχρι που ξαφνικά αυτές τις περίεργες μέρες και νύχτες των απαγορεύσεων και της πανδημίας αποφάσισα να την γράψω. Και ξεκίνησα με μια κούπα αχνιστό καφέ - μέσα στο θαμπό πρωινό - γράφοντας ότι θυμόμουνα. Οι χρόνοι και οι περιγραφές του τι συνέβαινε σ' εκείνο το ταξίδι του «ΑΝΝΑ Λ.» ίσως έχουν ξεθωριάσει λίγο. Όμως η ιστορία είναι όπως μου την αφηγήθηκε ο Ιάκωβος. Μια "ιστορία παλιά" που "θα σας πω άλλη μια φορά..." 

Και δυό λόγια για το πλοίο «Άννα Λ.»

Το "Άννα Λ." στο λιμάνι της Ραφήνας. Φωτογραφία Μίλτος Χαλάς.

Το πλοίο ξεκίνησε δρομολόγια στη γραμμή από Ραφήνα για Άνδρο-Τήνο το 1973 με το όνομα "Άννα Λ" για λογαριασμό του Λαγόπουλου. Το πλοίο αντικατέστησε το «’Έλενα Π». Το πλοίο προσέγγιζε και στο Μπατσί. Στη γραμμή έμεινε περίπου δέκα χρόνια. Στα 1986 το πλοίο πέρασε στην πλοιοκτησία του Γιώργη Γούτου και στη συνέχεια ανέβηκε στο Βόλο και τον Άγιο Κωνσταντίνο για τη γραμμή των Βόρειων Σποράδων.