Εν Άνδρω

Το βιβλίο "Άνδρος 200 χρόνια" αναφέρεται σε πρόσωπα και γεγονότα, σε καταστάσεις και αποτυπώσεις της Ελληνικής Επανάστασης και της Άνδρου. Αλλά περιέχει σημαντικό και πρωτότυπο ερευνητικό υλικό του 19ου αιώνα, που δημοσιεύεται, αναλύεται και σχολιάζεται αποτυπώνοντας την κοινωνία της Άνδρου όπως διαμορφώθηκε μετά την Ελληνική Επανάσταση μέχρι το 1890.

Η ιδέα για ένα επετειακό βιβλίο με αναφορά τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης και την Άνδρο γεννήθηκε το 2020. Εδώ και αρκετά χρόνια δημοσιεύουμε στο Εν Άνδρω μελετήματα, ιστορικές αναφορές, στοιχεία για την Επανάσταση του 1821. Κάποια στιγμή το φθινόπωρο του 2020, σκεφτήκαμε να ξεκινήσουμε ένα αφιέρωμα στην ιστοσελίδα με ιστορικά κείμενα δικά μας, αναγνωστών και συνεργατών.

Στο κάλεσμα ανταποκρίθηκαν ο συγγραφέας και λογοτέχνης Σταμάτης Μ. Καμπάνης, ο δικηγόρος Σύρου και πρώην βουλευτή Κυκλάδων Αντώνης Συρίγος, η αρχαιολόγος και ιστορικός τέχνης Δανάη Α. Μπασαντή και ο λαογράφος-ιστοριογράφος και εκπαιδευτικός  Γιάννης Πίππας. Στα κείμενα τους προσθέσαμε ήδη δημοσιευμένα κατά καιρούς στο «Εν Άνδρω» όπως του ακαδημαϊκού και ομότιμου καθηγητή πανεπιστημίου Μιχάλη Τιβέριου, της καθηγήτριας πανεπιστημίου Μαργαρίτας Δρίτσα, της καθηγήτριας Γυμνασίου Κορθίου Αναστασίας Σκόρδου και δύο παλαιότερες ιστορικές αναφορές: μια περιήγηση στην Άνδρο του 1878 του κρητικού μεταρρυθμιστή της νεοελληνικής παιδείας Εμμανουήλ Γ. Γεννεράλη και μια αποτύπωση της ιστιοφόρου ναυτιλίας του 1857 του δημάρχου Άνδρου (1961-1965) Ευάγγελου Δερτούζου.

 

Ήταν μια μεγάλη ευκαιρία για ένα βιβλίο διαφορετικό και πιο πρωτότυπο. Κρατήσαμε το πρώτο μέρος όπως το σχεδιάσαμε: μια αναφορά στις δύο μεγάλες προσωπικότητες της Άνδρου και της Ελληνικής Επανάστασης: τον Θεόφιλο Καΐρη και την Ευανθία Καΐρη, που κατέληγε σε μια σειρά αποτυπώσεις της Άνδρου όπως καταγράφηκαν κατά τον 19^ο αιώνα. Και διαμορφώσαμε ένα δεύτερο μέρος με αναφορές άγνωστα κείμενα και στοιχεία μέσα από την έρευνα στοιχείων και πινάκων που η σύνθεση και η ανάλυση τους έδινε τα οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα της πορείας του νησιού στον 19ο αιώνα.

 

Προς το τέλος του τέλος φθινοπώρου του 2020, ο ακούραστος συνεργάτης Ι.Π. – Άλκης άρχισε να στέλνει τη δική του συνεισφορά: σειρά στοιχείων από αρχεία που επεξεργαζόταν σε πίνακες και ιστορικές αποτυπώσεις της της Άνδρου του 19ου αιώνα. Ένα πλήθος άγνωστών, αλλά σημαντικών στοιχείων του παρελθόντος. Όλα μαζί έδιναν ανάγλυφα μέσα από αριθμούς και πίνακες την ιστορική πορεία της Άνδρου από το 1830 μέχρι το 1890. Μια εποχή που σφράγισε την οικονομική και κοινωνική ανέλιξη του νησιού, διαμόρφωσε τη ναυτική εικόνα του και την αστική ανάπτυξη του, καθόρισε τις διαδρομές ενός μέχρι τότε αγροτικού νησιού. 

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟΥ "ΑΝΔΡΟΣ 200 χρόνια"

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ. ΠΡΟΣΩΠΑ, ΓΕΓΟΝΟΤΑ, ΑΠΟΤΥΠΩΣΕΙΣ,

ΓΡΑΦΟΥΝ: (α) Σταμάτης Μ. Καμπάνης, "Θεόφιλος Καΐρης: Η συμβολή του στην Ελληνική Επανάσταση", (β) Μιχάλης Τιβέριος "Θεόφιλος Καΐρης: Ιστορική μορφή της Άνδρου και της Ελλάδας". (γ) Ι.Π. - Άλκης: "Άφιξη Καποδίστρια κι ο ιστορικός λόγος στην υποδοχή του", (δ) Αναστασία Σκόρδου: "Ο διανοητής και ο δάσκαλος", (δ) Αντώνης Συρίγος: "Η δίκη, η καταδίκη και η δικαίωση", Δανάη Α. Μπασαντή: "Ευανθία Καΐρη: Η πρώτη λογία της νεότερης Ελλάδας", Γιάννης Πίππας: "Οι δύο ναυμαχίες της Άνδρου", Μαργαρίτα Δρίτσα: "Η Άνδρος κατά τον 19ο αιώνα", Εμμανουήλ Γ. Γενεράλης: "Η εις Άνδρον περιηγήσις μου 1878", Οδηγός Βαΐτσέκερ: "Η Άνδρος το 1900".

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΕΡΕΥΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΔΡΟ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ.

ΓΡΑΦΟΥΝ: Γενική Εφημερίς της Ελλάδος: "Οικονομία και κοινωνία της Άνδρου το 1830", Διαμαντής Μπασαντής-Ι.Π.-Άλκης: "Το εμπόριο στην Άνδρο και στο Αιγαίο 1829-1830", Διαμαντής Μπασαντής-Ι.Π.-Άλκης: "1844-Χωριά, Κάτοικοι, Επαγγελματα, Κοινωνία", Ευάγγελος Δερτούζος: "Η ιστιοφόρος ναυτιλία της Άνδρου το 1857", Διαμαντής Μπασαντής: "Η αποδημία 1877-1890",  Διαμαντής Μπασαντής-Ι.Π.-Άλκης: "Η Άνδρος το 1877 και το 1890: Κάτοικοι, Επαγγέλματα, Ηλικίες, Προορισμοί".

 

Ακούραστος ο Άλκης ανταποκρίθηκε μέχρι το τέλος σε όλες τις παραλλαγές των στοιχείων και των πινάκων που ζητήσαμε στην πορεία της ανάλυσης. Δεκάδες οι αρχικοί πίνακες. Δεκάδες και οι παραλλαγές, για να έχουμε μια όσο το δυνατόν πιο συνολικής αποτύπωσης της οικονομίας και της κοινωνίας του νησιού στα 60 πρώτα χρόνια του νεοελληνικού κράτους (1829-1890).

Αποτυπώθηκαν, σχολιάστηκαν και αναλύθηκαν από τον γράφοντα: (α) το ναυτικό εμπόριο της Άνδρου και του Αιγαίου το 1829-1830, (β) ο εκλογικός κατάλογος του 1844 των τριών Δήμων της Άνδρου (Χώρας, Γαυρίου, Κορθίου) και μέσα από αυτόν η κοινωνική σύνθεση καιθ η οικονομία του νησιού, (γ) η κοινωνία του Δήμου Άνδρου μέσα από δύο εκλογικούς καταλόγους: του 1877 και του 1890. Η καταγραφή αυτή σε πίνακες βοήθησε να δούμε αναλυτικά την κοινωνία, την οικονομία, τη ναυτιλιακή και αστική εξέλιξη, αλλά και την αποδημία/μετανάστευση  των ανδριωτών που αναζήτησαν την τύχη τους σε διεθνή και ελληνικά κέντρα για οικονομικούς σκοπούς. 

Κάπως έτσι ολοκληρώθηκε το βιβλίο «Άνδρος - 200 χρόνια», που έχετε στα χέρια σας σήμερα. Στον σχεδιασμό του εξωφύλλου συνέβαλε ο φίλος ζωγράφος Βαγγέλης Τζερμιάς με μια σύγχρονη ζωγραφική απεικόνιση του Θεόφιλου Καΐρη.

Συμβολή στην έκδοση είχε ο νέος εκδότης Δημήτρης Ζώτος και ο εκδοτικός της «Νέας Διάστασης». Μαζί συνεργάστηκε ακούραστα σε όλες τις αλλαγές και διορθώσεις της έκδοσης. Και έτσι ολοκληρώθηκε μια διαδρομή που ξεκίνησε πριν 9 μήνες.

Το Εν Άνδρω και ο διαχειριστής του έφτασαν αισίως στο τέταρτο εκδοτικό εγχείρημα με αναφορά την Άνδρο. Ξεκινήσαμε το 2012 και μέχρι σήμερα προσθέσαμε τέσσερις ψηφίδες στη βιβλιογραφία και δώσαμε μέσα από τα έργα αυτά το ιστορικό, το κοινωνικο-οικονομικό και το πολιτιστικό περίγραμμα του νησιού.

Θυμίζουμε: 2012, α΄ έκδοση «Η Άνδρος μέσα στο Χρόνο» (εκδ. Gutenberg). 2014, επίτομο αφιέρωμα «Το νησί της ναυτοσύνης» (εκδ. Δέκατα). 2014, επίτομο αφιέρωμα «Η Μονή Παναχράντου στο διάβα των αιώνων» (εκδ. Gutemberg). 2015, β΄ έκδοση, «Η Άνδρος μέσα στον Χρόνο» (εκδ. Gutenberg). 2021 και «Άνδρος – 200 χρόνια» (εκδ. Εν Άνδρω & Νέα Διάσταση).

 

Άνδρος – Ιούλιος 2021