Εν Άνδρω

Γράφει ο Γιώργης Βενετούλιας

Συγγραφέας, φιλόλογος-ερευνητής, λαογράφος

(Αναγνώστης έστειλε το παρακάτω κείμενο-βιογραφία του σημαντικού ανδριώτη βιολιτζή Βαγγέλη Ζαγοραίου από το Κόρθι, αφού όμως πρώτα επικοινώνησε με την Σεβαστή Ζαγοραίου, που είναι στην Αμερική και πήρε άδεια για να δημοσιευτεί στο Εν Άνδρω. Γνωρίζοντας τον σπουδαίο λαϊκό οργανοπαίχτη εδώ και χρόνια κρίναμε πως είναι πολύ σημαντικό να δημοσιεύουμε την βιογραφία αυτού του τόσο ξεχωριστού και σεμνού καλλιτέχνη της Άνδρου, που έγραψε ο συγγραφέας, φιλόλογος και λαογράφος Γιώργης Βενετούλιας. Για να θυμηθούν οι παλαιότεροι και να γνωρίσουν οι νεώτεροι - Εν Άνδρω)

Σε κάθε τόπο της χώρας μας θα συναντήσουμε προσωπικότητες σημαντικές στο χώρο του λαϊκού πολιτισμού που συνεχίσουν να εκφράζουν την εθνική μας παράδοση σε όλες τις μορφές της . Άλλοι διακρίθηκαν στο χορό, άλλοι στα παραδοσιακά όργανα, άλλοι στο τραγούδι, άλλοι στις χειρωνακτικές λαϊκές τέχνες κ.λπ.

Έτσι λοιπόν και στο νησί μας, την Άνδρο, με την πλούσια πνευματική και καλλιτεχνική παράδοση, αναδείχθηκαν σημαντικές μορφές του πολιτισμού μας , ιδιαίτερα στο χώρο της λαϊκής παράδοσης. Μια τέτοια σημαντική προσωπικότητα στον τομέα της παραδοσιακής μας μουσικής είναι ο Ευάγγελος Ζαγοραίος, το δοξάρι του οποίου σκορπά στο νησί μας, αλλά και αλλού, το γλυκόλαλο ήχο του πάνω από 50 χρόνια.

Γεννημένος στην Άνδρο , στις 7 Νοεμβρίου του 1941 , έζησε ως βρέφος και νήπιο στα δύσκολα κατοχικά χρόνια της φτώχειας και της στέρησης. Παιδί ακόμα 12 χρονών , έμεινε ορφανός από πατέρα. Ωστόσο η κλίση του στη μουσική φάνηκε από πολύ νωρίς . Ειχε από μικρός αγάπη στο βιολί και το χάρισμα να έχει αυτό που λέμε «μουσικό αυτί». Στα παιδικά του χρόνια , μάλιστα , πήγαινε να απολαύσει τους ντόπιους οργανοπαίκτες στα γλέντια και στα πανηγύρια, και πολλές φορές έπαιρνε δυο ξυλάκια , και καθόταν στα πόδια των οργανοπαικτών και μιμούνταν ότι έπαιζε και αυτός βιολί.

Σε ηλικία 12 ετών αρχίζει να μαθαίνει βιολί , πλάι στον θείο του Δημήτρη Παντερλή , ο οποίος υπήρξε ένας από τους παραδοσιακούς οργανοπαίκτες του νησιού. Τόσο πολύ αγάπησε ο μικρός Βαγγέλης το βιολί , που , τότε ως έφηβος , έπαιζε το όργανο ακόμα και πάνω στη φοράδα τους , που την καβαλούσε για να τον μεταφέρει από χωριό σε χωριό.

Σε αυτόν, τον πρώτο του δάσκαλο , τον Δημήτρη Παντερλή , οφείλει την πρώτη του μάθηση στο βιολί . Αλλά και όταν κάποτε , ως έφηβος , διέκοψε για λίγο το βιολί ο Παντερλής τον παρακίνησε να το συνεχίσει , γιατί έβλεπε ότι ο μικρός τότε ήταν πολύ καλός και θα αναδεικνυόταν σπουδαίος μουσικός. Όπως και έγινε !!!

Εκείνα τα χρόνια , όμως , της δεκαετίας του 50 ήταν πολύ δύσκολα για όλους. Ο Βαγγελης Ζαγοραίος , όπως πολλοί άλλοι έφηβοι , έπρεπε να φροντίσει για την επιβίωσή του. Αφού δούλεψε για λίγο ως σιδηρουργός , έπειτα μπάρκαρε στα βαπόρια . Ακόμη , δούλεψε από ένα χρόνο στην Αμερική και τον Καναδά , πλένοντας πιάτα. Δύσκολα χρόνια !

Ο Βαγγέλης Ζαγοραίος στο γλέντι που έγινε στο Superferry στην Χώρα το Πάσχα του 22. Έπαιξαν μαζί του και τραγούδησαν οι Σαβούλα Ζαγοραίου, Γαυφαλιά Λουσίδου, Βαγγέλης Λουσίδης, Μαρία Ψαρρού. 

Επέστρεψε στην Ελλάδα , για να υπηρετήσει την θητεία του , το 1961. Κατατάχτηκε στο Πολεμικό Ναυτικό . Εκεί , είχε την ατυχία να συμβούν τα γεγονότα της Κύπρου, το 1963 , κι έτσι υπηρέτησε παραπάνω , συνολικά 33 μήνες.

Αν και ως ναύτης δεν είχε δηλώσει την ιδιότητα του μουσικού , γρήγορα αντιλήφθηκαν οι αξιωματικοί τις μουσικές του ικανότητες . Γι αυτό τον συμπεριέλαβαν στην 13μελη ορχήστρα του Ναύσταθμου , όπου συμμετείχε σε κάθε γιορτή του Ναυτικού και στα γλέντια των αξιωματικών. Κατά τις εξόδους του , έπαιζε βιολί σε μαγαζιά της Σαλαμίνας. Επίσης , ως ευσυνείδητος μουσικός , θέλησε , να αποκτήσει και θεωρητική κατάρτιση με νότες και κλίμακες , για αυτό και φοίτησε για 3 χρόνια στη σχολή του μουσικού Πέτρου Λαγουδάκου, που βρισκόταν κοντά στην Ομόνοια.

Ενώ υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία , γνώρισε τη μέλλουσα σύζυγο του, την οποία παντρεύτηκε όσο ακόμη ήταν ναύτης . Μαζί της δημιούργησε μια ωραία οικογένεια , αποκτώντας και τρία παιδιά , δυο κόρες και ένα γιο. Αξιοσημείωτο είναι ότι η μουσική του κλίση πέρασε και στα παιδιά του , αφού ο γιος του έμαθε λαούτο , και οι κόρες του έχουν έφεση στο τραγούδι.

Αλλά και η σύζυγος του , η κυρία Ευαγγελία ως καλλίφωνη και αυτή τον συνόδευε κατά καιρούς σε διάφορα γλέντια. Ας αναφερθεί ακόμη ότι και ο αδελφός του Γιώργης Ζαγοραίος είναι και αυτός μουσικός , στο λαούτο , με τον οποίο συνεργάστηκε αρκετές φορές .

 

 Ο Βαγγέλης Ζαγοραίος στο "Στέκι του Αντρέα" στο Χαλάνδρι παίζει στην βραδιά του Ευδόκιμου. Φωτογραφία Εν Άνδρω.

Αφού απολύθηκε , έζησε με την σύζυγο του για 3 – 4 χρόνια στην Αθήνα . Ήθελε να τελειοποιήσει τις γνώσεις του στο βιολί . Σημαντικός σταθμός στη ζωή του στάθηκε η γνωριμία του με το σπουδαίο βιολιτζή της εποχής στη Αθήνα , τον Βαγγέλη τον Ναύτη . Αυτός υπήρξε ο μεγάλος του δάσκαλος .

Κατόπιν επιστρέφει με την οικογένεια του στη γενέτειρα , την Άνδρο . Άνοιξε ένα καφενείο , όπου σε ένα χώρο του λειτουργούσε και κουρείο . Επίσης , αγόρασε ένα καΐκι και ασκούσε το επάγγελμα του ψαρά για πολλά χρόνια απ` όπου και συνταξιοδοτήθηκε. Ο ίδιος όμως παραδέχεται ότι το βιολί ήταν εκείνο που τον βοήθησε πολύ . Απ αυτό , κυρίως έζησε και ανάθρεψε την οικογένεια του.

Ένα άλλο σημαντικό κεφάλαιο της ζωής του αφορά το παίξιμο του βιολιού όχι μόνο στην Άνδρο , αλλά και πιο μακριά . Συγκεκριμένα ο Βαγγέλης Ζαγοραίος έχει επανειλημμένα προσκληθεί στην Αμερική από συλλόγους της Άνδρου , της Πάρου , της Αμοργού και άλλους. Έχει πάει συνολικά 47 φορές στην Αμερική και 3 στον Καναδά. Στη Βοστώνη , μάλιστα ταξίδευε επί 13 συνεχόμενα έτη.

 

Ο Βαγγέλης Ζαγοραίος σε ντοκιμαντέρ όπου είπε ενδιαφέροντα για τις διαδρομές των παραδοσιακών μουσικών στην Άνδρο, αλλά ξεχώρισε την Χώρα με την συχνά ευρωπαϊκή μουσική (βαλσάκια και ταγκό), που έπαιζαν συχνά εκεί μια εποχή ακόμα και οι παραδοσιακοί μουσικοί της Άνδρου. Και βεβαίως μεγάλο ενδιαφέρον είχε η αφήγηση για τις πολλές προσκλήσεις να παίξει στην Αμερική για ανδριώτες της ομογένειας.

Ο δεξιοτεχνικός και μεστός από παράδοση γλυκόλαλος ήχος του βιολιού του έχει αποτυπωθεί για πάντα σε ένα πολύ αξιόλογο ψηφιακό δίσκο που έχει ηχογραφήσει με τίτλο : «Απ την Σμύρνη στο Αιγαίο». Επίσης , έχει εμφανιστεί , κατά το παρελθόν , σε πλήθος τηλεοπτικών εκπομπών στη κρατική τηλεόραση.

Ο Βαγγέλης Ζαγοραίος ανήκει σε εκείνη την γενιά των ανθρώπων που τους χαρακτηρίζει η ευγένεια και το ήθος. Χαρακτηριστικό του υψηλού του ήθους , του φιλότιμου και της ανθρωπιάς που τον διακρίνει είναι το εξής: Όταν ο δάσκαλος του, στο βιολί , ο γέροντας Βαγγέλης Ναύτης είχε ανάγκη από εργασία , ο μαθητής του , ο Βαγγέλης ο Ζαγοραίος , τον φιλοξενούσε στην Άνδρο , επί εξάμηνο. Και όχι μόνο τον φιλοξενούσε αλλά κάποτε του νοίκιαζε και δωμάτιο να μείνει , προσφέροντάς του και εργασία , αφού τον έπαιρνε να παίζουνε μαζί. Γιατί ένιωθε την βαθιά αγάπη που νιώθει ο μαθητής προς τον δάσκαλο. Αξίες που τόσο σπάνια συναντάμε σήμερα , σε μια Ελλάδα που δυστυχώς χάνει τις πολιτισμικές της παραδόσεις.

Το έργο του Ευάγγελου Ζαγοραίου στη συνέχιση της μουσικής μας κληρονομιάς είναι τεράστιο. Έχει ήδη αναδείξει γύρω στους 15 βιολιτζήδες που υπήρξαν μαθητές του , όχι μόνο στην Άνδρο αλλά και στην Τήνο. Για όλους έχει να πει έναν καλό λόγο, γιατί , είπαμε ότι Βαγγέλης ανήκει στην γενιά εκείνων των παλιών ανθρώπων που διακρίνονται για το ήθος , την καλοσύνη , και την ανθρωπιά. Σήμερα συνεχίζει την εκμάθηση του βιολιού , σε 12 περίπου μαθητές , στο Δημοτικό Σχολείο Χώρας Άνδρου , όπου διδάσκει επί μια δεκαετία.

Κλείνοντας , θα θέλαμε να ευχηθούμε στον σεβαστό μας συμπολίτη Ευάγγελο Ζαγοραίο να του χαρίζει ο Θεός υγεία για να συνεχίσει το έργο του , το οποίο είναι έργο εθνικό , πολιτισμικό και πατριωτικό. Ο Βαγγέλης Ζαγοραίος στέκεται επί 50 χρόνια τώρα συνεχιστής της μουσικής λαϊκής μας παράδοσης. Είναι ένας γνήσιος και αυθεντικός εκφραστής του λαϊκού μας πολιτισμού. Και ως προς το χαρακτήρα είναι ένας ταπεινός και πράος άνθρωπος με υψηλό ήθος που σπάνια συναντάμε σήμερα.