Εν Άνδρω

Του Διαμαντή Μπασαντή

 

Σκίτσο του σπουδαίου σκιτσογράφου Στάθη (Σταυρόπουλου). Φιλική συνεισφορά στον συγγραφέα για το βιβλίο "Ο Ημερήσιος Τύπος - από τον 18ο στον 21ο αιώνα" 

Αυτές τις μέρες της κρίσης και της περισυλλογής, καθώς ξεκινά ένας νέος και πιο δύσκολος χειμώνας καθίσαμε και αναλογιστήκαμε το χθες και το σήμερα. Τις διαδρομές που διαγράφηκαν. Και καταγράψαμε σε ένα κείμενο αναφορά - για όσους ενδιαφέρονται - την κρίσιμη διαδρομή από τον έντυπο στον ηλεκτρονικό Τύπο.

Αλλά και τους ρόλους που έτυχε να παίξουμε προσωπικά σε αυτή την διαδρομή έχοντας την ευκαιρία να ερευνήσουμε και να καταγράψουμε με σειρά σημαντικών βιβλίων, τα οποία στήριξε η βιομηχανία του Τύπου, οι επαγγελματικές Ενώσεις του χώρου, πολλοί ξεχωριστοί επιστήμονες και τέλος σπουδαίοι άνθρωποι της ελληνικής δημοσιογραφίας.

Ερευνήσαμε και καταγράψαμε επιστημονικά και περιγράψαμε δημοσιογραφικά μια κρίσιμη έντυπη εποχή, που ξεκίνησε από τις μεγάλες κορυφώσεις των εφημερίδων στη δεκαετία του 1990 και κατέληξε στην πλήρη κυριαρχία της τηλεόρασης πριν και αυτή υπονομευθεί σταδιακά από το ίντερνετ...

Για όσους από τους αναγνώστες του ΕΝ ΑΝΔΡΩ ακόμα θυμούνται και για όσους θέλουν να μάθουν για την εποχή των εντύπων και πως αυτά εξελίχθηκαν μέχρι την σημερινή εποχή του ίντερνετ...

(α) Όλα ξεκίνησαν με το βιβλίο, το αρχαιότερο και διαχρονικότερο ΜΜΕ της νεότερης ιστορίας της επικοινωνίας

Σκίτσο του πατριάρχη της ελληνικής γελοιογραφίας Κώστα Μητρόπουλου. Φιλική προσφορά στον συγγραφέα του βιβλίου "Βιβλίο και Επικοινωνία". Το βιβλίο εκδόθηκε το 1993. Επανεκδόθηκε το 1994 και το 1999.

Η ενασχόληση μας με τον Τύπο ξεκινά... από το βιβλίο. Η αγάπη για τα βιβλία ήταν αυτή που οδήγησε να ερευνήσουμε με πάθος στη δεκαετία του 1980 τον χώρο τους στην Ελλάδα, στην Αγγλία και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η πρώτη αποκάλυψη: η σύγχρονη μαζική επικοινωνία ξεκινά πριν 500 χρόνια με την τυπογραφία και το βιβλίο. Μας εξέπληξε και μας έπεισε να ασχοληθούμε με το θέμα σε μια μεγάλη διαδρομή που ξεκίνησε από την Αγγλία (1983-1985 & 1986-87) και συνέχισε στις Ηνωμένες Πολιτείες (1988) και τέλος στην Ελλάδα. Η διαδρομή βοηθήθηκε και χρηματοδοτήθηκε κυρίως από ελληνικά και ξένα ιδρύματα (Τμήμα Γραμμάτων Υπ. Πολιτισμού, Ένωση Συγγραφέων, αγγλικά ιδιωτικά ιδρύματα και Princeton University). Το θέμα εντελώς πρωτότυπο τότε κατέληξε σε διδακτορική διατριβή το 1989. Μια από τις ελάχιστες διεθνώς. Στη συνέχεια εκδόθηκε σε βιβλίο στην Ελλάδα που έτυχε ιδιαίτερης επιτυχίας γνωρίζοντας τρεις συνεχείς επανεκδόσεις. 

Ήταν λοιπόν το έντυπο βιβλίο που κατέγραψε πρώτο σε μαζική κλίμακα μέσω της τυπογραφίας τη μνήμη, τις γνώσεις και τις πληροφορίες των ανθρώπων και τις διέδωσε μαζικά στον χώρο και στον χρόνο. Ήταν το βιβλίο που ξεκίνησε στα τέλη των "σκοτεινών χρόνων" το έντυπο σύστημα επικοινωνίας. Μετά ακολούθησαν χρονολογικά τα περιοδικά, οι εφημερίδες και οι ημερήσιες εφημερίδες. Ξεκινήσαμε μια εκτεταμένη έρευνα γύρω από τα έντυπα που κατέληξε στην δεκαετία του 1990 στις εφηερίδες. Ήταν μια εποχή κρίσιμη και μεταβατική για τον διεθνή Τύπο, αλλά κυρίως για τις ελληνικές ημερήσιες εφημερίδες, που γνώρισαν την τελευταία μεγάλη του άνοδο πριν την τελική κατάρρευση τους τις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα...

(β) Οι πρώτες επιστημονικές και δημοσιογραφικές καταγραφές για την διαδρομή του Τύπου από τις εφημερίδες στην τηλεόραση

Το σκίτσο του εξωφύλλου υπήρξε φιλική προσφορά για τους συγγραφείς-επιμελητές της έκδοσης ο πατριάρχης της γελοιογραφίας Κώστας Μητρόπουλος

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 σχεδιάσαμε με τον Κωνσταντίνο Στράτο το πρώτο βιβλίο "reader" στην Ελλάδα για τον "κόσμο των ειδήσεων". Το βιβλίο εκδόθηκε το 1991. Ήταν το πρώτο βιβλίο στην Ελλάδα που μιλούσε με επιστημονικό για την ειδησεογραφία και συνάμα περιείχε εξειδικευμένες παρεμβάσεις των περισσότερων σημαντικών δημοσιογράφων της εποχής. Με το βιβλίο αυτό άνοιξε ο δρόμος για την μελέτη της μακράς ιστορίας των έντυπων ελληνικών ΜΜΕ και στην μετάβαση της Ελλάδας από τον έντυπο στον ηλεκτρονικό Τύπο. Παρουσιάστηκε στην κατάμεστη ΕΣΗΕΑ το 1991, από τους πολιτικούς και δημοσιογράφους Προκόπη Παυλόπουλο, Μιχάλη Παπαγιαννάκη, Πάνο Παναγιωτόπουλο. 

Στο πρώτο μέρος οι δύο συγγραφείς έγραψαν την ιστορία των εντύπων και των εφημερίδων και αποτύπωσαν βασικές πτυχές της θεωρίας της ειδησεογραφίας. Στο δεύτερο μέρος συνεισέφεραν με εξειδικευμένα κείμενα 25 Έλληνες και ξένοι καθηγητές και επώνυμοι δημοσιογράφοι: από τον Φρέντυ Γερμανό, τον Κώστα Μητρόπουλο και τον Μιχάλη Παπαγιαννάκη μέχρι στον Παναγιώτη Λαμπρία, τον Παντελή Καψή και τον Γιάννη Πρετεντέρη. Και από τον Μίμη Παπαναγιώτου μέχρι τη Μαρία Ρεζάν, τον Γιάννη Τζανετάκο, τον Ριχάρδο Σωμερίτη και την Μένυα Παπαδοπούλου. Αλλά συμμετείχαν και λαμπροί ακαδημαϊκοί και ερευνητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό: από τον Τίτο Πατρίκιο και τον Νίκο Αλιβιζάτο μέχρι τον Peter Golding και τον Graham Merdock.

Το βιβλίο εξάντλησε όλες εκδόσεις του και διδάχτηκε εκτενώς σε όλες σχεδόν τις σχολές δημοσιογραφίας ξεκινά μια πρώτη επιστημονική και αναλυτική θεώρηση της ειδησεογραφίας στην Ελλάδα. Στο βιβλίο αυτό επιχειρήθηκε να εξηγηθεί η μετάβαση από την ειδησεογραφία των εφημερίδων σε αυτήν της τηλεόρασης.

(β) Σταχυολογώντας μνήμες και βιβλία για την ιστορία του Αθηναϊκού Τύπου

Η ΔΙΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ

Όλοι βλέπουν σήμερα πως εδώ και 20 χρόνια ο ημερήσιος Τύπος παραπαίει. Η κρίση ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1990 όταν οι εφημερίδες για να ανταγωνιστούν μεταξύ τους και με την τηλεόραση άρχισαν πολυέξοδες εκδόσεις κάνοντας πάρτι στο χρηματιστήριο, ενώ οι κυριακάτικες κατέφυγαν επιπλέον σε απίθανες προσφορές: από ρολόγια χειρός και χαλιά (!!!) μέχρι βιβλία και CD...

Ήταν μια λάθος εκδοτική και επιχειρηματική πολιτική των εκδοτών που δεν είχαν λάβει υπόψη τους την διεθνής εμπειρία που δίδασκε πως για να επιβιώσει ο έντυπος Τύπος στη νέα εποχή θα έπρεπε να καλύπτει τα κενά πληροφόρησης και γνώσης που άφηνε ο ήδη ανερχόμενος ηλεκτρονικός Τύπος. Και τα κενά ήταν στην σύνθεση πληροφοριακών άρθρων, στην ανάλυση των ζητημάτων της εποχής, στα αφιερώματα σε συγκεκριμένα θέματα κλπ.

Η ροή της πληροφόρησης είχε ήδη επιταχυνθεί αρχικά με την τηλεόραση και στη συνέχεια με την έλευση του ηλεκτρονικού Τύπου είχε ξεκινήσει μια τεράστια διάχυση της πληροφόρησης και μια εξειδίκευση των ενδιαφερόντων. Συνάμα όλοι τότε μετέτρεπαν τις εφημερίδες τους σε ελαφρολαϊκές ταμπλόιτ, με πολύχρωμους σχεδιασμούς και τεράστια γράμματα ακυρώνοντας τον ρόλο της ανάγνωσης τους..

Εκείνη την εποχή του χρηματιστηρίου και των φανταχτερών ταμπλόιτ έγινε μια ξεχωριστή ερεύνα και γράφτηκε η πρώτη και μοναδική ιστορία και έρευνα για την διανομή του Τύπου στην Ελλάδα από το 1945 μέχρι το 1995. Η μελέτη εκδόθηκε σε ιδιωτική έκδοση του ΠΕΑΤ και χρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου από το Πρακτορείο Εφημερίδων Αθηναϊκού Τύπου, με την ευκαιρία των 50 χρόνων της μεταπολεμικής διανομής του Τύπου στην Ελλάδα. Στόχος η διαχρονική αποτύπωση της διανομής του Αθηναϊκού Τύπου που τον ανέδειξε σε Εθνικό Τύπο της χώρας. 

Η μονογραφία για την 50ετία της διανομής (1945-1995) του Τύπου στην Ελλάδα. Εκδόθηκε από το ΠΕΑΤ το 1996 σε 1000 πανόδετα αντίτυπα εκτός εμπορίου.

Ήταν η πρώτη και η τελευταία έρευνα που πρόλαβε να γίνει. Οι πολιτικές εξελίξεις της εποχής οδήγησαν τα επόμενα χρόνια στο τέλος του κραταιού ΠΕΑΤ. Τα αρχεία του και οι λεπτομέρειες της ιστορίας του, που αποτυπώθηκαν σε εκείνη την έρευνα έμελλε να είναι οι τελευταίες πινελιές μιας διαδρομής που διήρκεσε μισό αιώνα και χάθηκε ξαφνικά. Μια διαδρομή μέσα από την οποία το δίκτυο διανομής εξελίχθηκε μαζί με τα μέσα μεταφοράς. Οι εφημερίδες της Αθήνας μεταφέρονταν με φορτηγά, ΙΧ, πλοία και αεροπλάνα σε όλη την χώρα. Έτσι, κατάφερε μεταπολεμικά ο ημερήσιος Αθηναϊκός Τύπος να αναδειχθεί σε Εθνικός Τύπος της Ελλάδας. 

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ 

Στην επόμενη κομβική μελέτη εκείνης της μεταβατικής εποχής που έφτασε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2000 επιχειρήσαμε πάλι με στήριξη του εκδοτικού και δημοσιογραφικού χώρου και την βοήθεια της πολιτείας να αποτυπώσουμε την διαδρομή των εφημερίδων από τον 18ο αιώνα που εμφανίστηκαν στην Αγγλία μέχρι τον 21ο αιώνα που συνάντησαν το διαδίκτυο και έναν άλλο τρόπο διανομής και διάχυσης της πληροφορίας, όπου συνδέονται πλέον η γραφή, η εικόνα, η φωνή και το βίντεο.

Μέσα από τις τρεις διαφορετικές ιστορίες των ημερήσιων εφημερίδων Αγγλίας-ΗΠΑ-Ελλάδας που αποτυπώσαμε εξετάσαμε πως διαμορφώθηκε ο Τύπος και η κοινωνία των τριών χωρών. Και μέσα από ιστορικές περιγραφές, κοινωνικά στοιχεία και αριθμούς παρακολουθήσαμε τις διαφορές των κοινωνιών, αλλά και το μέλλον των εντύπων σε αυτές. 

Το σκίτσο του εξωφύλλου σχεδίασε φιλικά για τον συγγραφέα ο γνωστός σκιτσογράφος Στάθης

Το 2000 είχαμε ήδη επισημάνει πως μέχρι σύμφωνα με αμερικάνικες έρευνες ο ημερήσιος Τύπος μέχρι το 2015 θα έμπαινε σε δοκιμασία και κλυδωνισμούς. Αν αυτό ίσχυε για τον αμερικάνικο Τύπο τότε πολύ περισσότερο ίσχυε για τον ελληνικό. Αν δεν άλλαζε ρότα και να στραφεί κυρίως προς τις μεσαίες κυρίως τάξεις. Οι μεσαίες τάξεις ήταν και είναι η ραχοκοκαλιά της κοινωνίας. Γιατί είναι αυτές που αναζητούσαν και χρειάζονταν σύνθετη γνώση και ανάλυση πληροφοριών, ρεπορτάζ-αφιερώματα για νέα ή παλαιότερα θέματα, που ενδιέφεραν την κοινωνία. Αυτά μπορούσαν να τα κάνουν μόνο οι εφημερίδες κόντρα στο αποσπασματικό και ταχύτατα ανερχόμενο ίντερνετ.

Από την παρουσίαση του βιβλίου "Ο Ημερήσιος Τύπος - από τον 18ο στον 21ο αιώνα". Στοά του Βιβλίου 14 Μαΐου 2002. Στο πάνελ εξ αριστερών και με την ιδιότητα που είχαν τότε: Νίκος Κωνσταντόπουλος, πρώην υπουργός και πρόεδρος Συνασπισμού, Δημήτρης Ρέππας, υπουργός Τύπου, Προκόπης Παυλόπουλος, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος ΝΔ, Μίμης Παπαναγιώτου, διευθυντής Τύπου Προεδρίας της Δημοκρατίας επί Κωστή Στεφανόπουλου και τέλος ο Διαμαντής Μπασαντής, δημοσιογράφος, ερευνητής των ΜΜΕ και συγγραφέας του βιβλίου.

Από το παρελθόν, αλλά και ιδίως από τότε συνειδητοποιούν στην Αγγλία και στις ΗΠΑ την ανάγκη για απλότητα, εγκυρότητα και διεύρυνση στην πληροφόρηση. Για τον λόγο αυτό υπάρχουν και σήμερα δυνατά έντυπα και αξιόλογες εφημερίδες στην Αγγλία και στις ΗΠΑ. Καταλαμβάνουν βεβαίως μικρότερο χώρο από άλλοτε. Λογικό και αναπόφευκτο. Ο χώρος της επικοινωνίας αναδιατάχθηκε. Αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν.

Στην Ελλάδα αντιθέτως σήμερα ζούμε το λυκόφως του Τύπου. Κατά τον Τύπο και τους διαμορφωτές του... φταίνε οι άλλοι!!! Φταίει το ίνερνετ!!! Φταίει η τηλεόραση (που κι αυτή πέφτει, αλλά δεν θέλει να το ξέρει)!!!  Φταίει ο κόσμος που δεν διαβάζει!!! Όλοι φταίνε... Και οι μόνοι που δεν φταίνε είναι αυτοί που βγάζουν τα έντυπα!!! Αυτοί που τα διαμορφώνουν!!! Και ενίοτε και αυτοί που τα γράφουν!!! Περίεργη αντίληψη: όλοι φταίνε εκτός από αυτούς που έχουν την ευθύνη εντύπων με "ελαφρολαϊκή" πληροφόρηση, με συνεχείς και αβασάνιστες  σκανδαλοθηρικές αναφορές, χωρίς καλούς γραφιάδες, αλλά με κακοπληρωμένους νέους, που δεν έχουν δίπλα τους σοβαρούς αρθρογράφους για να κερδίσουν πείρα και γνώση...

Το ένθετο ΑΦΙΕΡΩΜΑ της Ελευθεροτυπίας - 20 Μαρτίου 2001 - που περιλάμβανε εκτεταμένα αποσπάσματα για τον Αθηναϊκό Τύπο από το βιβλίο "Ο Ημερήσιος Τύπος - από τον 18ο στον 21ο αιώνα".  

Να σημειώσω εδώ μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια που δείχνει - πέρα από τις υπερβολές που υπήρξαν παντού - και την ποιότητα εκείνης της εποχής. Είναι χαρακτηριστικό πως για να ολοκληρωθεί εκείνη η πολλαπλή συγκριτική εξέταση των ημερησίων εθνικών εφημερίδων σε Αγγλία, ΗΠΑ και Ελλάδα χρειάστηκε χρηματοδότηση. Την ανέλαβε το υπουργείο Τύπου (επί υπουργίας Δημήτρη Ρέππα) και η Ένωση Ιδιοκτητών Ημερησίων Εφημερίδων. Επιπλέον η μελέτη τέθηκε υπό την αιγίδα της ΕΣΗΕΑ (επί προεδρίας Νίκου Κιάου με ολόθερμη εισήγηση του αντιπροέδρου της και ιστορικού στελέχους της δημοσιογραφίας Νίκου Καραντινού). Και επιπλέον έτυχε και της στήριξης της ιστορικής εφημερίδας ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, που προδημοσίευσε εκτεταμένα μέρη από την ιστορία του Αθηναϊκού Τύπου σε μεγάλο ένθετο ΑΦΙΕΡΩΜΑ της.

Τα παραπάνω λένε πως ήταν τότε εκτός των άλλων θετικών ή αρνητικών και μια εποχή πιο γενναιόδωρη σε αξίες, σε χρηματοδοτήσεις ερευνών, αλλά ιδίως σε ανθρώπους που έστεργαν όσους έβλεπαν να παράγουν έργο. Εκτός λοιπόν από τις αδυναμίες εκείνης της εποχής, που πολλοί περιγράφουν συνεχώς, υπήρχαν και επιλογές, αλλά και δυνατότητες, που προερχόταν από ένα παρελθόν διαφορετικό σε αξίες και ιδέες. Όλα αυτά άλλαξαν σταδιακά στην πορεία όπως θα δούμε στο τέλος του ιστορικού αυτού άρθρου. 

(δ) Από τις εφημερίδες στην τηλεόραση και στο διαδίκτυο

Ατυχώς οι εφημερίδες επέμεναν και επιμένουν να συναγωνίζονται την τηλεόραση στην οποία δίνονταν πλέον οι πολιτικές μάχες και η κοινωνική ενημέρωση μέσα από "λαϊκά" και "κομματικά" ρεπορτάζ χωρίς ουσία, αφήνοντας συχνά στην άκρη την έγκυρη και πολύχρωμη πολιτικά πληροφόρηση. Επέμειναν σε μια πληροφόρηση που κοιτούσε να ψαρέψει κυρίως από το κομματικό ακροατήριο της εποχής. Όμως με την αποδυνάμωση των κομμάτων στη δεκαετία του 1990 και του 2000 και την πλήρη κατάρρευση τους μετά το 2010 βρέθηκαν και οι εφημερίδες στο κενό! Όπως και μεγάλο μέρος της τηλεόρασης, που είχε ποντάρει σε πρόσωπα που φθάρηκαν και είχε αγνοήσει την νέα και πολύπλοκη πραγματικότητα η οποία πλέον εξελισσόταν μέσω του ίντερνετ ραγδαία στη δεκαετία 2010-2020.

Αρκετά μέρη της νέας πραγματικότητας συμπεριλήφθηκαν στην συλλογική έκδοση του ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ που επιμελήθηκε και συνέγραψε εκτεταμένα μέρη ο Διαμαντής Μπασαντής. Εκδόθηκε ενόψει εκλογών στις 18 Μαρτίου 2000 με τίτλο: Μεγάλες μάχες στη Μικρή Οθόνη. Είχαμε πλέον φτάσει στην κορύφωση της τηλεόρασης. Τα επόμενα χρόνια θα μπαίναμε στην εποχή του διαδικτύου και η τηλεόραση θα γνώριζε κι αυτή κάμψη... 

Το κενό των εφημερίδων και της τηλεόρασης ήρθε και κάλυψε σε πολλές περιπτώσεις το ίντερνετ. Αυτό συνέβη με την ραγδαία εξάπλωση και πλήρη επικράτηση των νέων μέσων προσωπικής μαζικής επικοινωνίας και της νέας ηλεκτρονικής δικτύωσης μέσω του διαδικτύου που υπερέβαιναν σε ταχύτητα και αμεσότητα κάθε προηγούμενη δικτύωση. Συνδέοντας την γραφή με την εικόνα, την ομιλία με το βίντεο κλπ. Ο λόγος για τα lap top, τα tablets, τα smart phones, που κυρίευσαν τον κόσμο. Ένας νέος κόσμος ξεπρόβαλε μέσα από αυτά. Όποιος προσαρμόστηκε βρέθηκε μπροστά. Όποιος δεν μπόρεσε έμεινε πίσω και χάθηκε. 

Οι ξένες εφημερίδες έδειξαν ετοιμότητα. Ο ελληνικός έντυπος Τύπος ακόμα πελαγοδρομεί. Το ίντερνετ έχει πάρει φόρα και έχει απ' όλα. Δεκάδες χιλιάδες blog & site έχουν διαμορφωθεί και έχουν διαμορφώσει μια νέα πραγματικότητα για όλα τα ενδιαφέροντα και όλα τα γούστα. Αλλά και πλήθος αντιφατικές, ετερόκλητες και συχνά αντιεπιστημονικές πληροφορίες και απόψεις, που μεταδίδονται σαν πυρκαγιά. Μια άλλη εποχή ξεπρόβαλε με πολλές νέες ευκολίες, αλλά και δυσκολίες. Με πολλές παρουσίες και απουσίες. Η μεγάλη διαφορά της σημερινής εποχής του διαδικτύου από την εποχή των εποχή των εφημερίδων και της τηλεόρασης είναι πως την προηγούμενη εποχή και τα δύο ΜΜΕ (εφημερίδες και τηλεόραση) είχαν δομή και οργάνωση. Όπως δομή και οργάνωση είχε όλο το σύστημα πληροφόρησης με ότι θετικό ή αρνητικό αυτό σήμαινε. Υπήρχε εκδότης, αρχισυντάκτης, δημοσιογράφοι κλπ.

Μέσα από όλο αυτό το σύστημα υπήρχε και μια κάποια συνεχής αξιολόγηση της είδησης όσο και αν υπήρχαν και συχνές στρεβλώσεις. Όμως ο πλουραλισμός των εντύπων και των καναλιών κάπου ισορροπούσε τις στρεβλώσεις. Σήμερα τα χιλιάδες blog, sites, αλλά κυρίως τα social media, είναι έξω και πέρα από κάθε αξιολόγηση της είδησης. Πραγματικά και ψεύτικα νέα κυκλοφορούν κατά χιλιάδες. Δεν υπάρχει καμία αξιολόγηση και καμία αναφορά με βάση την εγκυρότητα. Καθένας υπογράφει οτιδήποτε ή δεν υπογράφει τίποτα και λέει ή γράφει χωρίς μια αξιολόγηση του ποιος, λέει τι, πως το λέει, γιατί το λέει. Είναι μια άλλη εποχή και ζητούνται άλλες ισορροπίες και νέες αξιολογήσεις. Όμως για όλα αυτά θα ασχοληθούμε σε επόμενο άρθρο μας...