Εν Άνδρω

Του Δημήτρη  Σταυρόπουλου

Το υποβρύχιο "Τρίτων" σε φωτογραφία του μεσοπολέμου

Σε λίγο καιρό και συγκεκριμένα τους πρώτους μήνες του 2017, τηλεοπτικό συνεργείο γνωστού συνδρομητικού καναλιού με ειδικά καταδυτικά μηχανήματα και την καθοδήγηση του γνωστού δύτη Κώστα Θωκταριδη, θα αρχίσει γυρίσματα κοντά στις ακτές της Άνδρου, σε μια προσπάθεια να ανακαλύψει και να καταγράψει δυο σημαντικά ναυάγια με πολλά θύματα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο ηρωικός κυβερνήτης του υποβρυχίου "Τρίτων" Επαμεινώνδας Κοντογιάννης 

Στο πλαίσιο σειράς ντοκιμαντέρ ο τηλεοπτικός σταθμός, θα αναπαραστήσει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες  βυθίστηκαν τα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού, την δράση τους εναντίον των Γερμανών, τις τελευταίες στιγμές πριν τα καταπιεί ο Κάβο Ντόρος, τον ηρωικό αγώνα των πληρωμάτων τους και τον κατάλογο των θυμάτων. Το ένα πλοίο είναι το πλωτό νοσοκομείο «Αττική» (για το οποίο το «εν Ανδρω» φιλοξένησε ειδικό αφιέρωμα) και άλλο είναι το υποβρύχιο «Τρίτων». Και τα δυο χάθηκαν κοντά στις ακτές της Άνδρου, μαχόμενα για την ελευθερία της Ελλάδας από τους Νάζι. Σήμερα θα μιλήσουμε και για το δεύτερο.

Η βάση των υποβρυχίων του πολεμικού ναυτικού κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σε πρώτο πλάνο ο θρυλικός Παπανικολής.

 Το Β.Π. Υ/Β ‘Τρίτων’ (Υ5)  υπήρξε ένα από τα έξι υποβρύχια του Ελληνικού Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού κατά την διάρκεια του Μεσοπολέμου και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το Υ/Β Τρίτων παραγγέλθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στην Γαλλία το 1927 μαζί με άλλα τρία όμοιου τύπου υποβρύχια, τα ΠΡΩΤΕΥΣ, ΝΗΡΕΥΣ και ΓΛΑΥΚΟΣ. Ναυπηγήθηκε μεταξύ 1927–1930 στα ναυπηγεία Ateliers & Chantiers de la Loire στην Ναντ, καθελκύστηκε στις 4 Απριλίου1928, παραλήφθηκε την 1 Δεκεμβρίου1930 και εντάχθηκε στο Ελληνικό Βασιλικό Πολεμικό Ναυτικό με τον κωδικό "Y5".

Δύο αξιωματικοί των ελληνικών υποβρυχίων κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το  Υ/Β Τρίτων, όπως και τα υπόλοιπα υποβρύχια της κλάσης "Πρωτεύς", είχε διαστάσεις 68,6 x 5,7 x 4,1 μέτρα καιεκτόπισμα790 τόνων (ή 960 τόνων εν καταδύσει), κινείτο δε με δυο προπέλες. Το σύστημα πρόωσης αποτελείτο από 2 κινητήρες Diesel, τύπου Sulzer, ισχύος 1.420 nhp για κίνηση στην επιφάνεια και 2 ηλεκτροκινητήρες ισχύος 1.200 nhp για κίνηση εν καταδύσει. Το σκάφος επανδρωνόταν από πλήρωμα 41 ανδρών. Ο οπλισμός του αποτελείτο από 8 τορπιλοσωλήνες των 533 χιλ. (6 στην πλώρη και 2 στην πρύμνη), 1 πυροβόλο των 100 χιλ. και 1 πολυβόλο των 40 χιλ.^[5]Το Υ/Β Τρίτων, όπως και τα υπόλοιπα πέντε υποβρύχια του στόλου, είχε υπερβεί το όριο της επιχειρησιακής του δράσης, κατά 10 έτη σύμφωνα με τον κατασκευαστή του, παρέμενε όμως σε υπηρεσία λόγω του ότι ο παροπλισμός του είχε κριθεί αδύνατος, καθώς δεν υπήρχε δυνατότητα προμήθειας νέων σκαφών.

Ο θυρεός του υποβρυχίου

Κατά την διάρκεια του πολέμου ο ΤΡΙΤΩΝ έδρασε με επιτυχία βυθίζοντας πλοία και σπέρνοντας τον τρόμο στον εχθρό. Μέχρι την 15^η και τελευταία πολεμική του περιπολία. Ήταν 16 Νοεμβρίου 1942 ο πόλεμος μαινόταν. Το υποβρύχιο (κυβερνήτης του ο υποπλοίαρχος Επαμεινώνδας Κοντογιάννης) επιτίθεται εναντίον γερμανικής νηοπομπής στον Καφηρέα. Βυθίζει ένα πετρελαιοφόρο και, ενώ προσπαθεί να διαφύγει, δέχεται την επίθεση γερμανικού καταδιωκτικού και τελικά βυθίζεται.

Προετοιμασία βολής τορπίλης

Αναλυτικά η ιστορία έχει ως εξής: στις 16 Νοεμβρίου το ΤΡΙΤΩΝ έφτασε έξω από το ακρωτήριο Καφηρέας. Περίπου στις 16.00 το απόγευμα  εντόπισε εχθρικό υδροπλάνο με αποτέλεσμα να καταδυθεί σε βάθος 30 μέτρων. Είκοσι λεπτά αργότερα βρέθηκε σε περισκοπικό βάθος και εντόπισε κοντά στην Άνδρο εχθρική νηοπομπή  που έπλεε προς τα Δαρδανέλια. Στις 16:30 και από απόσταση 5.500 μ. το ΤΡΙΤΩΝ επιτέθηκε στην νηοπομπή εξαπολύοντας μια τορπίλη η οποία όμως δεν βρήκε τον στόχο της.

Εχθρικό πολεμικό πλοίο , το οποίο είχε εντοπίσει το ΤΡΙΤΩΝ ξεκίνησε την πρώτη του επίθεση με 13 βόμβες βυθού ρυθμισμένες για βάθη 70-125 μ. Λίγο μετά πραγματοποίησε δεύτερη επίθεση με 11 βόμβες βυθού οι οποίες δεν κατάφεραν να προκαλέσουν καμία σημαντική βλάβη στο υποβρύχιο το οποίο κατάφερε να κινηθεί βόρεια με σκοπό να εξέλθει από το στενό του Κάβο Ντόρο.

Ο ναύσταθμος της Σαλαμίνας το 1940

Τρεις περίπου ώρες αργότερα μετά την πρώτη επίθεση, εντοπίστηκε και πάλι το ΤΡΙΤΩΝ σε απόσταση τριών χιλιομέτρων. Η τρίτη επίθεση με 13 βόμβες βυθού κατάφεραν να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές στο ΤΡΙΤΩΝ. Η θέση του προδόθηκε από τις κηλίδες ορυκτέλαιου και πετρελαίου που αναδύονταν στην επιφάνεια. Το ΤΡΙΤΩΝ ανήλθε σε περισκοπικό βάθος με σκοπό να προσανατολισθεί, καθώς χωρίς πυξίδα είχε χάσει το ακριβές στίγμα του. Την στιγμή αυτή αντελήφθη το ανθυποβρυχιακό να κατευθύνεται εναντίον του με μεγάλη ταχύτητα. Καταδύθηκε τότε και πάλι σε βάθος 30 μέτρων όπου δέχτηκε μια ακόμα επίθεση με 9 βόμβες βυθού. Από την επίθεση αυτή αχρηστεύθηκε ο δεξιός κινητήρας του υποβρυχίου, κατέπεσε ο άξονας της αριστερής μηχανής, έσπασαν οι κοχλίες στήριξης των μηχανών, σφηνώθηκαν τα πρυμναία πηδάλια βάθους και άρχισε να εκλύεται χλώριο από τις βρεγμένες συστοιχίες. Για τον κυβερνήτη του ΤΡΙΤΩΝ στην δυσμενή αυτή θέση υπήρχαν δυο επιλογές: Να αναδυθεί και να παραδοθεί ειρηνικά ή να αναδυθεί και να πολεμήσει. Προτίμησε την δεύτερη.

Προετοιμασία υποβρυχίου για ταξίδι

Στις 22:00, πεντέμισι ώρες μετά την πρώτη επίθεση, ο κυβερνήτης του ΤΡΙΤΩΝ, Ε. Κοντογιάννης, διέταξε ανάδυση και «εξόρμηση δια πυροβόλου» κατά του ανθυποβρυχιακού. Φτάνοντας στην επιφάνεια άνοιξε την καταπακτή του πυργίσκου και βγήκε ο ίδιος πρώτος με το περίστροφο στο χέρι. Με το άνοιγμα της καταπακτής όμως άρχισε να μπαίνει νερό από την ανοικτή κάθοδο και προς στιγμή οι άντρες που ακολουθούσαν έκλεισαν την καταπακτή. Ο κυβερνήτης μόνος έξω από το σκάφος άδειασε το περίστροφο του πυροβολώντας κατά του εχθρικού πλοίου. Προσπάθησε  να φθάσει στο πυροβόλο  αλλά τα εχθρικά πυρά δεν το επέτρεπαν.

Το πολεμικό ημερολόγιο του Τρίτωνα από προηγούμενες αποστολές.

Στις 22:14 το εχθρικό ανθυποβρυχιακό  βάλλοντας με όλα του τα όπλα κατευθύνθηκε με μεγάλη ταχύτητα εμβολίζοντας για μια ακόμα φορά το ΤΡΙΤΩΝ. Μετά τον εμβολισμό αυτόν άρχισε η εγκατάλειψη του υποβρυχίου. Από τους επιζώντες του πληρώματος 28 παραδόθηκαν, ενώ οι Νικόλαος Μαρουλάς (Αρχικελευστής ηλεκτρολόγος) και Δ. Παπαδημητρίου (Δίοπος ηλεκτρολόγος) διέφυγαν κολυμπώντας προς την Εύβοια όπου βρήκαν καταφύγιο στο χωριό Θυμιανή διαφεύγοντας στην συνέχεια στην Μέση Ανατολή.

Όλα τα μέλη της ομοχειρίας του υποβρυχίου σκοτώθηκαν, μαζί τους και ο ύπαρχος του ΤΡΙΤΩΝ, υποπλοίαρχος Αντώνης Δανιόλος. Στις 22:35 το ΤΡΙΤΩΝ, έχοντας πάρει κλίση από την συνεχή εισροή νερού, βυθίστηκε παίρνοντας μαζί του τους σωρούς των 24 νεκρών του.

Ο G. Kleiner κυβερνήτης του γερμανικού ''UJ 2102'' παραδίδει την διάτρητη από τα πυρά Sημαία του παλαιού ΤΡΙΤΩΝΑ  στον Κυβερνήτη Πλωτάρχη Ι.ΜΑΝΙΑΤΗ νεοπαραληφθέντος ελληνικού υποβρυχίου ΤΡΙΤΩΝ στο Κίελο.

Τριάντα χρόνια αργότερα στο Κίελο θα υψωνόταν η Ελληνική Σημαία σε ένα καινούργιο Υ/Β ''ΤΡΙΤΩΝ'' .Στην τελετή που γινόταν στις 20 Σεπτεμβρίου 1972 στην Ναυτική σχολή του Murwik στο Κίελο, ένας ηλικιωμένος κύριος που ονομαζόταν Gero Kleiner, έφερε στο Π.Ν. ένα ανεκτίμητο δώρο: Την διάτρητη Σημαία του παλαιού Υ/Β ''ΤΡΙΤΩΝ'' που παρέδωσε στον Κυβερνήτη του νεοπαρεληφθέντος Υ/Β ΤΡΙΤΩΝ πλωτάρχη Ι.ΜΑΝΙΑΤΗ ΠΝ. Ο κύριος Kleiner δεν ήταν άλλος από τον Κυβερνήτη του ''UJ 2102'', που ανεγνώριζε έτσι έμπρακτα την αξία του τότε αντιπάλου του.

Email

Εκτύπωση