Εν Άνδρω

  

Μια εντυπωσιακή έκθεση θα γίνει εφέτος στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη με χειρόγραφους χάρτες και έργα χαρτογραφίας της Άνδρου από το 1528 μέχρι το 1900. Απεικονίσεις φορεσιών της Άνδρου από χαλκογραφίες μεταξύ 1700-1820, αποτυπώσεις του νησιού από έργα περιηγητών από το 1600 μέχρι το 1900, χαρακτικά καλλιτεχνών με θέμα την Άνδρο και τέλος μια σειρά ειδικούς χάρτες του 20ου και του 21ου αιώνα.

Η έκθεση ανήκει στον ανδριώτη συλλέκτη Αριστείδη Μανταδέλη τον οποίο γνωρίσαμε τον Νοέμβριο του 2015 με την μοναδική του έκθεση τότε με θέμα την "Ταχυδρομική Ιστορία της Άνδρου", που παρουσιάστηκε στην Αθήνα και εντυπωσίασε και καλό θα ήταν να παρουσιαστεί πάλι και στην Άνδρο στο φιλόξενο στέκι πολιτισμού της Καΐρείου, όπου έχει αναδειχθεί σε θεματοφύλακα του πολιτισμού και της ιστορίας της Άνδρου.

Επανέρχεται λοιπόν 5 χρόνια μετά την προηγούμενη έκθεση του ο Αριστείδης Μανταδέλης με μια μοναδική συλλεκτική ανθολογία των 500 τελευταίων χρόνων της Άνδρου στην εφετινή έκθεση της Καΐρείου που ξεκινά στις 20 Ιουλίου 2020 και τελειώνει στις 4 Σεπτεμβρίου 2020. Μια έκθεση σε 5 ενότητες - τις οποίες προαναφέραμε παραπάνω - με συλλεκτικά κομμάτια της ιστορίας και του πολιτισμού της Άνδρου. 

Ατυχώς λόγω κορονοϊού δεν θα γίνουν εγκαίνια. Όμως, το Εν Άνδρω παρουσιάζει σήμερα το εισαγωγικό σημείωμα του συλλέκτη που θα διαβαζόταν σε αυτά. Και το "ταξιδεύει" σε όλη την Άνδρο και πολύ πιο πάρα πέρα. Ένα κείμενο γραμμένο με μεράκι και πλήθος πληροφορίες για τους χάρτες και την χαρτογραφία αλλοτινών εποχών.

Με ιδιαίτερη χαρά το δημοσιεύουμε μαζί με 7 επιλεγμένα κομμάτια από την έκθεση και παροτρύνουμε όλους να δουν αυτά τα υπέροχα κομμάτια, θραύσματα μια ξεχωριστής ιστορίας, που μερικά ταξίδεψαν τόσους αιώνες αποτυπώνοντας πάνω τους εικόνες αλλοτινές, σχέδια διαφορετικών εποχών, γραφές ξεχωριστές και καλλιτεχνικές. Η Άνδρος σε χρόνους διαφορετικούς που περιβάλλονται με την αχλή μιας ιστορίας, που κάποιες στιγμές φτάνει στα όρια του μύθου. Η Άνδρος όπως δεν την ξέρατε. Η Άνδρος που αξίζει να δείτε και να μάθετε. 

 

Γράφει ο Αριστείδης Μανταδέλης ως εισαγωγή στην έκθεση του: 

"Οι ναυτικοί πριν τον 16ο αιώνα συγκέντρωναν από τα ταξίδια τους πληροφορίες για τις θαλάσσιες διαδρομές και τα λιμάνια που επισκέπτονταν π.χ. Πως περνούμε ένα κάβο ή που είναι καλλίτερα να αγκυροβολήσει κ.λ.π. Αυτές τις πληροφορίες τις μοιράζονταν προφορικά με τους συνεργάτες τους και άλλους ναυτικούς. Τελικά όλες αυτές συγκεντρώθηκαν σε χειρόγραφα βιβλία που έδιναν πληροφορίες για τις αποστάσεις μεταξύ των λιμανιών και τις δυσκολίες των ταξιδίων. Αυτά τα βιβλία ονομάστηκαν “πορτολάνοι”δηλαδή οδηγίες προς τους ναυτιλλομένους τον 16ο και τον 17ο αιώνα. Με τον όρο ”πορτολάνο” εννοούμε δυο έννοιες το χειρόγραφο κείμενο που δίνει ναυτικές πληροφορίες και τους χειρόγραφους η έντυπους χάρτες λιμανιών.

Είναι γνωστοί 7 ελληνικοί χειρόγραφοι πορτολάνοι, εξ αυτών δυο ευρίσκονται στην Ελλάδα. Ένας του 1534 στην βιβλιοθήκη της Βουλής και ένας στην βιβλιοθήκη της Ζαγοράς του Πηλίου. Ένας πορτολάνος θα σώσει τη ζωή κάποιου ναυτικού με την καταγραφή των κινδύνων στα θαλάσσια περάσματα. Η ναυτική αυτή παράδοση των πορτολάνων συνεχίζεται μέχρι σήμερα με διαφόρους τρόπους. Ενδιαφέρον έχει η γλώσσα και η στρωτή γραφή των χειρογράφων αυτών.

Μετά έχουμε τους χειρόγραφους χάρτες, απλά περιγράμματα των νησιών και των λιμανιών δηλ. Τα “Νησολογια” και τους “Πορτολάνους”. Τέλος τον 16ο αιώνα έχουμε τους έντυπους χάρτες με πολλές εκδόσεις λόγω της άνθισης της ναυτιλίας και των ανακαλύψεων νέων χωρών. Οι χάρτες αυτοί είναι και έργα τέχνης με πλήθος διακοσμήσεων και πληροφοριών χωρίς να έχουν ακρίβεια λόγω των λανθασμένων συντεταγμένων του Πτολεμαίου που χρησιμοποιούσαν οι χαρτογράφοι. Στο τέλος του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου θα γίνουν υδρογραφικές και γεωδαιτικές μετρήσεις και έχουμε πλέον ακριβείς χαρτογραφήσεις.

Η Άνδρος δεν ήταν τόπος που δεχόταν πολλές επισκέψεις για εμπορικούς ή περιηγητικούς σκοπούς κατά τον 15ο-18ο αιώνα ούτε ήταν κοντά στους θαλάσσιους δρόμους. Έτσι οι χαρτογράφοι της εποχής δεν συμπεριελάμβαναν λεπτομερώς το νησί στους χάρτες τους που εξ άλλου ήταν πολύ μικρο.

Παρ όλα αυτά οι λίγοι αριθμητικά χάρτες του νησιού έχουν αρκετό ενδιαφέρον για τα στοιχεία που μας δίνουν σήμερα μελετώντας τους. Στην έκθεση περιλαμβάνονται επίσης θεματικοί χάρτες μέχρι και τον 20ο αιώνα.

Τέλος στην τετάρτη ενότητα παρουσιάζονται χαρακτικά έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών με θέματα από την Άνδρο.

Το να συγκροτήσεις μια συλλογή με θέμα ένα τόπο που αγαπάς είναι σαν ένα ταξίδι φανταστικό – μαγικό ένα ταξίδι που σου δίνει πολλές συγκινήσεις, περιπέτειες και χαρές. Ένα ταξίδι στο παρελθόν μέσα στις βιβλιοθήκες, στα βιβλιοπωλεία, στα παλαιοβιβλιοπωλεία, στα ειδικά καταστήματα, στα υπόγεια στο “Μοναστηράκι” της Αθήνας και άλλων πόλεων της Ελλάδος αλλά και στο εξωτερικό.

Ένα ταξίδι που δεν τελειώνει ποτέ είναι διαρκές και ......συνεχίζεται!!"

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

ΑΝΔΡΟΣ 500 χρόνια

Η Έκθεση περιλαμβάνει 5 ενότητες

1^η ενότητα - ΠΡΩΙΜΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΥ

 Περιλαμβάνει:

α. Τους δύο πρώτους χειρόγραφους χάρτες της Άνδρου του BUONDELMONTI σε φωτογραφία από το αντίγραφο της «ΓΕΝΝΑΔΙΟΥ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ» και του BARTOLOMMEO DALLI SONETTI σε ψηφιακή αναπαραγωγή. (Κρίθηκε απαραίτητο να συμπεριληφθούν για την πληρότητα του θέματος).

Β. Τα πρωτότυπα έργα χαρτογραφίας της Άνδρου από το 1528-1900

 2^η ενότητα - ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΦΟΡΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΥ

Πρωτότυπα έργα σε χαλκογραφίες του 1700-1820

 3^η ενότητα - ΤΟΠΙΑ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΥ

Πρωτότυπα έργα περιηγητών με αποτυπώσεις τοπίων και μνημείων της Άνδρου σε χαρακτικά από το 1600-1900

 4^η ενότητα - 20ος ΑΙΩΝ

Χαρακτικά έργα καλλιτεχνών του 20^ου αιώνα αφορούντα στην Άνδρο

 5^η ενότητα - ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ

Παρουσιάζονται χάρτες του 20^ου αιώνα με ειδικές αναφορές.