Εν Άνδρω

Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ

Για τον Γιώργο Σταθόπουλο έγραψε κάποτε ο Μάνος Χατζιδάκις: «Ο Γιώργος Σταθόπουλος ασκεί την σιωπηλή του τέχνη μόνος στο εργαστήρι του. Ψάχνει και ανακαλύπτει σχέσεις χρωμάτων, σχεδίων και πουλιών. Το ένα  πουλί μόνο του μες σε βαθύ γαλάζιο ουρανό. Το ίδιο πουλί, γκρίζο θανατερό κι ύστερα αρχαϊκό, σ’ ένα κεραμίδι περίγυρο. Κι αντί να προσπαθεί να εξασφαλίσει μέσω εμπόρων και αρχών σφραγίδα, μια ταυτότητα που να τον λέει «σύγχρονο», αυτός επιζητεί την σύζευξή του με το απόκοσμο και το αληθινό… Ο Σταθόπουλος είναι στ’ αλήθεια αυτό που λέμε προικισμένος. Και εκ χωρίου καταγόμενος. Άλλ’ ευτυχώς γι’ αυτόν, δεν χόρεψε εθνικούς σκοπούς, ούτε και δέχθηκε κληρονομίες ανεξέλεγκτες. Χωρίς συνθήματα κι εύκολη γραφή, προχώρησε με γνήσια μέσα της ζωγραφικής, σαν άξιος κι αληθινός ζωγράφος που’ ναι, στην επίπονη καταγραφή της σύγχρονης απελπισίας, που αυτόματα γίνεται και εθνική. Γι’ αυτό μας ενδιαφέρει».

Μας ενδιαφέρει, λοιπόν, αυτός ο - σύμφωνα με τον μεγάλο Μάνο Χατζιδάκι - προικισμένος, άξιος, αληθινός και σύγχρονος Έλληνας ζωγράφος "που ψάχνει και ανακαλύπτει σχέσεις χρωμάτων, σχεδίων και πουλιών" και με την επίπονη καταγραφή της σύγχρονης εικονογραφίας μας "καταφέρνει και την κάνει εθνική". Ο Γιώργος Σταθόπουλος με τον τρόπο του είναι ένας ζωγράφος με έντονα ελληνική ταυτότητα. Ένας εθνικός ζωγράφος, θα λέγαμε παραλλάσσοντας τον Μάνο Χατζιδάκι... 

Όπως μας αφηγήθηκε ξεκίνησε από την Καλλιθέα Τριχωνίδας και κατάφερε και άπλωσε την τέχνη του σε όλη την Ελλάδα. Ο δρόμος για να το καταφέρει ήταν παράξενος και απροσδόκητος, όπως παράξενη και απροσδόκητη είναι η ζωή. Νεαρός μαθητής γυμνασίου έφτασε στην Αθήνα. Πήγε σε νυχτερινό σχολείο και τη μέρα εργαζόταν σε διαφημιστική εταιρεία της εποχής. Έφτιαχνε "ρεκλάμες" κάθε είδους. Από ζωγραφικά κουτιά μέχρι αφίσες και διαφημιστικά σε έντυπα. Δεν είχε ιδέα για την Σχολή Καλών Τεχνών μέχρι την μέρα που επισκέφθηκε την εταιρεία ένας καθηγητής της Καλών Τεχνών ονόματι Πανουριάς. Ρώτησε ποιος φτιάχνει τις "ρεκλάμες" και του έδειξαν το νεαρό Σταθόπουλο. Πήγε και τον είδε να δουλεύει. Και τον συμβούλεψε: "να δώσεις εξετάσεις στη Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών". Ο Σταθόπουλος δεν είχε ιδέα τι ήταν και που ήταν η Σχολή. Ο Πανουριάς κάθισε κι έγραψε σε ένα χαρτί τη διεύθυνση και τα στοιχεία της Σχολής.

Ο καιρός πέρασε. Ο νεαρός Σταθόπουλος το ξέχασε! Μέχρι που μια μέρα το θυμήθηκε. Πήρε το ποδήλατο και κατέβηκε από την Σόλωνος, που δούλευε, στο ΕΜΠ. Ρώτησε, έμαθε. Και πήγε κι έδωσε εξετάσεις. Και το... ξέχασε! Μια μέρα - μετά από καιρό - πέρασε πάλι ο Πανουριάς και τον ρώτησε: "τι έγινε έδωσες εξετάσεις; Πέρασες:" Ο Γιώργος - προς μεγάλη του έκπληξη - απάντησε: "Έδωσα, αλλά ξέχασα να πάω να δω αν πέρασα!!!" Ο Πανουριάς τον προέτρεψε να πάει να ρωτήσει τα αποτελέσματα. Την επόμενη ο Γιώργος Σταθόπουλος πήγε στη Σχολή και ρώτησε κι έμαθε έκπληκτος πως πέρασε τρίτος ανάμεσα στους εκατοντάδες που έδωσαν. Και μάλιστα με υποτροφία! Γράφτηκε - με αρκετή καθυστέρηση - στη Σχολή. Και πήγε να φοιτήσει.  Ξεκίνησε το 1966 και ολοκλήρωσε τις σπουδές του - χωρίς να χάσει μια μέρα - το 1971. Άριστος φοιτητής. Στη Σχολή μαθήτευσε δίπλα στους Γιάννη Μόραλη, Νίκο Νικολάου, Γιάννη Παππά και Δημήτρη Καλαμάρα. Πριν αποφοιτήσει είχε κάνει ήδη τρεις εκθέσεις! Στην πρώτη πούλησε 25 πίνακες!!!

Τον Γιώργο Σταθόπουλο ως ζωγράφο τον "γνώρισα" το 1986. Κάτοικος της Αθήνας είδα ένα πρωινό στους τοίχους του ηλεκτρικού σταθμού μια γιγαντοαφίσα με μια ονειρική κοπέλα. Ήταν ένας πίνακας του Σταθόπουλου. Μετά διάβασα σε εφημερίδα της εποχής πως ο τότε υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων Μιλτιάδης Έβερτ χρησιμοποίησε τον πίνακα του στην προεκλογική του εκστρατεία. Έδωσε χρώμα και τέχνη στην πολιτική καμπάνια του αντικαθιστώντας τις μέχρι τότε προπαγανδιστικές αφίσες των κομμάτων, των παρατάξεων και των υποψηφίων. Η αφίσα εντυπωσίασε και ο πίνακας άρεσε πολύ. Έτσι έμαθε όλη η Αθήνα την ύπαρξη και το έργο του Γιώργου Σταθόπουλου.

Ο Γιώργος Σταθόπουλος εκτός από τους τοίχους της πρωτεύουσας "άπλωσε" την τέχνη του και στους δίσκους μιας ολόκληρης εποχής. Της εποχής του "έντεχνου" και της μελοποίησης της μεγάλης ποίησης. Κυρίως εικονογράφησε εξώφυλλα του Μάνου Χατζιδάκι από τον οποίο - όπως και από τον Νίκο Γκάτσο - όπως ομολογεί ο ίδιος έμαθε πολλά. Όμως εικονογράφησε και άλλους κορυφαίους Έλληνες συνθέτες (Θεοδωράκη, Ξαρχάκο, Μαμαγκάκη, κλπ) μη αρνούμενος την συνεισφορά του και σε άλλους που την ζήτησαν. Έχουν ξεπεράσει τα 100 τα εξώφυλλα του σε δίσκους του ελληνικού έντεχνου τραγουδιού σύμφωνα με όσα λέχθηκαν σε εκδήλωση που έγινε γι' αυτόν πριν μερικά χρόνια στο βιβλιοπωλείο Ιανός... 

Έχοντας ζήσει κάποια χρόνια στην Αγγλία και για αρκετό καιρό στην Αμερική κι έχοντας ταξιδέψει πολύ η έννοια της "ταυτότητας" με είχε απασχολήσει τόσο στα γραπτά μου όσο και στις εικαστικές περιπλανήσεις μου. Ο Γιώργος Σταθόπουλος μου άρεσε ιδιαίτερα. Με την τόσο ελληνική και σύγχρονη ζωγραφική του, η οποία περιέκλειε μερικά από τα κλασικά θραύσματα του ελληνικού "μετακλασικού τοπίου", όπως είχε αποκαλέσει την νεοελληνική πραγματικότητα σε μια έκθεση του στο Λονδίνο κάποτε ο σημαντικός Έλληνας φωτογράφος Γιάννης Σταθάτος. 

"Τύχη αγαθή" ήταν να τον συναντήσω χάρη σε έναν περιπλανώμενο ανά τον κόσμο φίλο που ο Σταθόπουλος είχε εικονογραφήσει μια ποιητική συλλογή του. Βρεθήκαμε σε μια επιστροφή του, του τηλεφωνήσαμε και κλείσαμε ραντεβού στο εργαστήριο του ζωγράφου κάπου σε περιοχή του Παγκρατίου. Η συνάντηση διάρκεσε πάνω δύο ώρες. Και βοήθησε να ανακαλύψω έναν απλό και υπέροχο άνθρωπο, αλλά κι ένα σπουδαίο ζωγράφο. Έναν ζωγράφο "μπεστ-σέλερ", αν σκεφτεί κανείς πως έχει πουλήσει πάνω από 10.000 πίνακες και έχει κάνει πάνω από 100 εκθέσεις σε όλη την Ελλάδα και την Κύπρο. Αλλά και στο εξωτερικό. Από τη Νέα Υόρκη και την Φιλαδέλφεια μέχρι τις Βρυξέλες και τη Ρώμη.

Σε παρατήρηση μου για το πόσο οικείες και πόσο διαδεδομένες είναι μορφές του έτσι ενταγμένες μέσα στα θραύσματα του ελληνικού "μετακλασικού τοπίου" ο Γιώργος Σταθόπουλος μου είπε χαριτολογώντας: "Κάποτε ένας γνωστός δικηγόρος, που είχε σχέση με την τέχνη, σχολιάζοντας το πόσο διαδεδομένα είναι τα έργα μου κατέληξε: όπως κάθε σπίτι στην Ελλάδα έχει μια εικόνα της Παναγιάς, έτσι έχει κι έναν πίνακα του Σταθόπουλου"!!!

Κάποια στιγμή διαπιστώσαμε πως η ώρα είχε περάσει. Κι αυτό γιατί φίλος και γείτονας έφερε ένα πιάτο φαγητό γκουρμέ. Το άφησε γελώντας και σχολιάζοντας την εργατικότητα του είπε: "εσύ είσαι ικανός να δουλεύεις μέχρι το βράδυ και να ξεχάσεις να φας"! Ο Σταθόπουλος γελαστός, πρόσχαρος και φιλόξενος - προς μεγάλη μας έκπληξη - επέμενε να μοιραστεί το πιάτο μαζί μας. Την ώρα του αποχαιρετισμού πρόφτασε και με εισήγαγε και στους πειραματισμούς αυτής της εποχής. Οι σημερινές μορφές στους πίνακες του απλώνουν ανάμεσα στο κόκκινο και στο μαύρο φόντο.  Οι αναζητήσεις του προχωρούσαν - πέρα από τα κλασικά χρώματα του - στους έντονους και δραματικούς χρωματισμούς μιας νέας περιόδου. Αλλά για όλα αυτά μια επόμενη φορά...