Εν Άνδρω

Γράφει ο Άγγελος Σφακιανάκης

 

Το τελευταίο Tango στην Αθήνα του Daniel Armando, που εικονίζεται στην φωτογραφία. Πώς έφτιαξε το τραγούδι ο Daniel Armando με αργεντίνικους στίχους με όλες τις λέξεις να έχουν ελληνική ρίζα; Και πως κατέληξε να είναι η αργεντίνικη ματιά φωτίζει το σκοτάδι, ένα τραγούδι που φωτίζει την Ελλάδα μέσα μας.

Τον Αύγουστο του 2010 ο Daniel Armando, η ψυχή των Apurimac, πετάει για την Κούβα. Αφήνει πίσω του μια χρεωκοπημένη Ελλάδα. Άλλα τον απασχολούν. Ψάχνει Κουβανούς σαμάνους. Τον έχουν στείλει να βρει τον «μπλε σκορπιό». Θα τον βρει. Τα απογεύματα του Αυγούστου στην Κούβα ρίχνει καταιγίδες. Βρέχεται στους δρόμους της Αβάνας. Γεμίζει εντυπώσεις, μουσικές και ρούμι. Για τους ξένους το Havana Club έχει 1,50€. Για τους Κουβανούς πολύ-πολύ φθηνότερα. Μπαίνει σε ένα βιβλιοπωλείο. Τα καλύτερα βιβλία στοιχίζουν 1$. Παίρνει γύρω στα 12. Δεν χωράνε στην τσάντα του. Έχει πάρει και κάμποσα μπουκάλια. Ρούμι και λογοτεχνία.

Αφήνει πίσω στο κρεβάτι του ξενοδοχείου ένα ζευγάρι παπούτσια και ένα τζιν. Παρ' όλα αυτά ένα βιβλίο δεν χωράει. Το στριμώχνει στην τσέπη του. Οι τουρμπίνες βουίζουν. Ο σκορπιός κοιμάται ήσυχα στην τσάντα του. Χαλαρώνει. Η αποστολή του ολοκληρώθηκε. Το βιβλίο περισσεύει από την τσέπη. Σαν να του φωνάζει. Θα το διαβάσει στο αεροπλάνο. Narradores Cuvanos de Hoy. Κουβανοί διηγητές του σήμερα. Μικρά διηγήματα. 16 Cuentos. Με 16 συνεντεύξεις των συγγραφέων. Υψηλή λογοτεχνία. Γλώσσα εξαίσια. Ισπανικά διανθισμένα με λέξεις ελληνικές που χρησιμοποιούνται μόνο στη λόγια γραφή. Απλώνει τα πόδια. Δεν θα του λείψουν τα παπούτσια.

Θυμάται το βιβλίο που του σύστησε η φίλη του η Susana. «Οι 18.000 ελληνικές λέξεις που χρησιμοποιούμε στα Ισπανικά». Όταν φθάσει θα το αναζητήσει. Μπορεί και όχι. Το βιβλίο που έχει στα χέρια του θα το ρουφήξει με το τελευταίο κουβανέζικο ρούμι. Σημειώνει 30-40 ελληνικές λέξεις. Πατάει το πόδι στην Αθήνα και βασανίζει το μυαλό του. Έχει συγκεντρώσει περίπου 300 λέξεις από μνήμης. Του γεννιέται η ιδέα να εκφράσει την αγανάκτησή του σε αυτή την οικονομική δολοφονία της Ελλάδας με ένα τραγούδι. Βρίσκει τη σειρά και τις λέξεις.

Με μια κιθάρα δοκιμάζει τα πρώτα σχεδιάσματα. Θυμάται την πτώχευση της Αργεντινής και τα επακόλουθα της ένταξής της στο Δ.Ν.Τ. Τα «Ενοικιάζεται» τριγύρω του, που πολλαπλασιάζονται, η κατάθλιψη και το δράμα που εξελίσσεται καθημερινά τον κάνουν να ζητά μια αγκαλιά. Μια αγκαλιά να χορέψει ένα Tango. Είναι Αργεντινός και θέλει να γράψει ένα αργεντίνικο Tango. Το τελευταίο Tango στην Αθήνα. Mi ultimo Tango en Atenas. 

Ο Μάκης Παπαγαβριήλ κρατάει τις ελληνικές λέξεις του τραγουδιού στα ισπανικά.

Με παίρνει τηλέφωνο να βρεθούμε. Έρχεται σπίτι και κερνάω τεκίλα. Δεν έχω ρούμι που ζητάει. Μου λέει το όνειρό του. Βάζει το σχεδίασμα. Ενθουσιασμός. Με συγκινούν οι ισπανόφωνες Ελληνικές λέξεις. «Antropo», «Trajedia», «Antitesis». Δεν είναι απλά λέξεις, είναι έννοιες. Σκαλίζω τη δισκοθήκη μου. «Αν είναι για Tango, μην πάμε σε νοσταλγίες. Θέλουμε κάτι σύγχρονο δυναμικό και επιθετικό. Θέλουμε νέο πάθος». Βάζω Gotan Project. Συμφωνεί. Ξεκινάμε pre production έτσι στα τυφλά. Πάμε να δώσουμε μορφή σε μια συγκινητική ιδέα. Στο Παγκράτι σε μια υπόγεια αποθήκη που την έχει κάνει στούντιο ο Μάκης Παπαγαβριήλ.

Τον Μάκη τον είχα προτείνει στον Daniel. Τώρα έχει γίνει το νέο αίμα των Απουριμάκων. Το κουπλέ είναι μια αφήγηση ήρεμη. Ένα ραπ της διπλανής πόρτας. Λέξεις σαν ιστορίες από μόνες τους που οδηγούνε σε ένα δράμα. Και φτάνουμε στην επεξεργασία του ρεφρέν. Με έχει βασανίσει. Έχω κατασταλάξει. Να το πει η Έλλη Πασπαλά. Συμφωνούν με ένα δέος. Τη θαυμάζουν. Τη θαυμάζουμε. Η Έλλη λέει «ναι, αλλά δεν έχω ξανατραγουδήσει ισπανικά. Μην γίνω ρεζίλι». Δεν υπάρχει περίπτωση. Αναλαμβάνει ο Daniel να τη διδάξει. Είναι πολύ καλή μαθήτρια. Είναι η ιδανική ερμηνεύτρια. Μας εκπλήσσει όλους.

Όλο αυτό το υλικό που έχει συμπυκνωμένη την ιδέα πρέπει να γίνει αναλυτικό σαν να μεταφέρεις από το κινητό σου την εικόνα, σε οθόνη cinemascope. Σκέφτηκα τον φίλο και συνεργάτη Νίκο Παπαδόπουλο στο studio Soundflakes που θα μπορούσε να αγκαλιάσει την προσπάθεια. Αλλάζει τη λούπα και παίζει ηλεκτρικές κιθάρες. Ο Daniel μας συστήνει δύο πατριώτες του. Τον Roman Gomez, που ζωντανεύει το ριφ του μπαντονεόν δίνοντάς του το αυθεντικό χρώμα, και τον έτερο Αργεντίνο τον Herman Mayr που παίζει την κλασσική κιθάρα. Ο Γιαξόγλου, ο πιανίστας, φιλικά θα παίξει το κοντραμπάσο. Όλα κουμπώνουν αρμονικά. Φτάνουμε στη μίξη. Η δεύτερη εισαγωγή της κιθάρας μού κατευνάζει τη δραματικότητα. Την αφαιρούμε. Μπαίνει αμέσως το σαξόφωνο του Καραγιάννη. Το κομμάτι είναι έτοιμο. Αυτό που προκύπτει δεν είναι ο ήχος των Απουριμάκ. Είναι η αργεντίνικη φράξια των Απουριμάκ. Το στέλνω στον Γιώργο Μουχταρίδη του Pepper. Τον ερεθίζει και το δοκιμάζει στην εκπομπή του. Στις 12.30, με το που τελειώνει η εκπομπή, με παίρνει τηλέφωνο. «Άγγελε, κάτι έχει το τραγούδι. Είχα 23 τηλέφωνα που ρωτούσαν τι είναι. Θα το συνεχίσω».

Στους δρόμους της Αθήνας. Από αριστερά: Roman Gomez, Marcos Carrera Zapata, Μάκης Παπαγαβριήλ, Τάκης Βαρελάς, Έλλη Πασπαλά, Δημήτρης Καραγιάννης, Daniel Armando

Το τραγούδι πρέπει να οπτικοποιηθεί. Βρίσκω έναν ταλαντούχο βραβευμένο μικρομηκά. Του αρέσει η ιδέα και ξεκινάμε το σενάριο και την οργάνωση της παραγωγής. «With a little help from my friends». Μια εβδομάδα πριν το γύρισμα μας εγκαταλείπει. Δεν με τρομάζει γιατί έχω μαζί μου τον Σπύρο Παγώνη, διευθυντή φωτογραφίας από τις χρυσές εποχές των video clips. 

Το γύρισμα γίνεται. Σκηνοθετούμε εκ των ενόντων. Φτιάχνουμε πλακάτ με τις λέξεις. Όλοι θα κάνουν τον αφηγητή. Θα χορέψει κι ένα ζευγάρι Tangueros ο Ramiro Gabriel Valerio Lenes και η Γκέλλυ Κριμπογιάννη. Βρίσκω τον Δημήτρη Νικολόπουλο και του δίνω το υλικό να μοντάρει. Το δουλεύει μια εβδομάδα και μας φωνάζει να δούμε. «Παιδιά, δεν φτάνει το υλικό. Θέλουμε κι άλλες εικόνες. Θέλουμε και την Αθήνα να παίξει». Συμφωνούμε να βγούμε στο κέντρο και να καταγράψουμε την κρίση «ζωντανά». Παίρνει έναν κάμεραμαν και τρέχουμε να προλάβουμε. Σκηνοθετεί. Πλάνα σαν ντοκιμαντέρ. Οι απεγνωσμένοι, οι απελπισμένοι, οι τρελαμένοι , η ομάδα Δίας. Η φτώχεια, η εγκατάλειψη, τα σκουπίδια, τα graffiti, το αδιέξοδο. Η Αθήνα. Η Ελλάδα. Έχω στα χέρια μου ένα συγκινητικό τραγούδι κι ένα εντυπωσιακό κλιπ. Πρέπει να το δει όσο το δυνατόν περισσότερος κόσμος.

 

Μόλις έχει αρχίσει ο ψηφιακός τύπος. Όλοι μου προτείνουν να το δώσω στον «Οργανισμό» που προπορεύεται. Εμένα μου έχει κάνει εντύπωση το Protagon του Θεοδωράκη. Τότε είχε μια ζωντανή πολυφωνία. Αριστεροί, δεξιοί, πεφωτισμένοι και συσκοτισμένοι. Είχαν μαζευτεί εκεί και λέγανε. Ένα Νέο καφενείο.

Στέλνω το τραγούδι στη Στέλλα Αλαφούζου. Είναι η αρχισυντάκτρια. Την επομένη το πρωί με παίρνει. «Τι ωραίο δώρο ήταν αυτό που έστειλες, μου έφτιαξες τη μέρα». Της λέω περί τίνος πρόκειται και τι θέλω. Θα με φέρει σε επαφή με τον Σταύρο. Την επομένη το πρωί 10.00 η ώρα, μόλις κατεβαίνω από τη μοτοσυκλέτα, με παίρνει ο Θεοδωράκης. «Μας αρέσει, θα το στηρίξουμε». Με αυτή τη σιγουριά μπαίνω και αντικρούω την τσιγκούνικη προσφορά του «Οργανισμού». Το βίντεο προβλήθηκε πρώτα από το Protagon. Το στήριξαν με αποκλειστικότητα όπως υποσχέθηκαν για 15 μέρες. Το ανέβασαν από το κανάλι τους κι όχι στο YouTube. Χάσαμε 500.000 views.

Όταν το ανεβάσαμε στο κανάλι του Μικρού Ήρωα ήμασταν με τον Daniel και παρατηρούσαμε τον Αλέξανδρο, τον γιο μου, που παιδευόταν να το ανεβάσει στο YouTube. Ήταν πρωτόγνωρο. Τα νούμερα της θέασης άρχισαν να ανεβαίνουν σιγά-σιγά και σε μισή ώρα κάλπαζαν. Σαν την ψηφοφορία του Avaaz. Το τραγούδι βρίσκει τους Έλληνες μουδιασμένους και θιγμένους. Από τις προσβολές της Ευρώπης. Από τις οικείες προσβολές και την απαξίωση. Από το οικονομικό αδιέξοδο. Κι έρχεται ένα Tango cabron* που λέει και στο ρεφρέν ο Daniel και δίνει μια ανάταση μια παρηγοριά μια ελπίδα. Η αργεντίνικη ματιά φωτίζει το σκοτάδι. Το βίντεο γίνεται viral. Μοιράζετε σαν μήνυμα συμπαράστασης. Ένα τραγούδι που φωτίζει την Ελλάδα μέσα μας.

Την επόμενη χρονιά παντρέψαμε τα ρεπερτόρια και κάναμε εμφανίσεις με την Έλλη. Ήταν αποκάλυψη και για μας το πόσο ισπανικό αίμα υπάρχει κάτω από τις δικές μας φλέβες. Μοιράζαμε κουτάκια με σπόρους και γινόντουσαν όργανα στα χέρια όλων. Σαν να φύτρωνε μια ελπίδα στα χέρια. Μία διάδραση ψυχική. Ένα νταλαβέρι χειροπρακτικό. Ο Tito Puentes και ο Κραουνάκης μιλούσαν στα τηλέφωνα.

«Πηγή: https://www.athensvoice.gr/culture/music/758314-o-daniel-armando-kai-tragoydi-mi-ultimo-tango-en-atenas»