Της Μαργαρίτας Δρίτσα Καθηγήτριας Ανοικτού Πανεπιστημίου   Το Κάστρο της Άνδρου (Κάτω και Μέσα Κάστρο) όπως αποτυπώθηκε από τον Joseph Pitton de Tournefort το 1717. (Το ΕΝ ΑΝΔΡΩ έχει την χαρά να ξεκινήσει σήμερα μια σειρά ιστορικών αναφορών για την Άνδρο σε συνεργασία με την καθηγήτρια πανεπιστημίου Μαργαρίτα Δρίτσα. Στις αναφορές αυτές θα παρουσιαστούν αποσπάσματα από το έργο της Η ΑΝΔΡΟΣ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ - ΜΑΤΙΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΩΝ. Ξεκινάμε με το κομβικό σημείο της ιστορικής απεικόνισης της ζωής της Άνδρου τον 18ο αιώνα. Την εποχή εκείνη αποτυπώθηκε και ο χαρακτήρας του νησιού με τις μεγάλες αλλαγές που επήλθαν από το 1205 μέχρι το 1700 με την βενετική και την οθωμανική κατάκτηση. Πρώτη αναφορά μας θα είναι οι περιγραφές του ιερωμένου και βοτανολόγου Joseph Pitton de Tournefort που έφτασε στην Άνδρο για λογαριασμό Λουδοβίκου ΙΔ. Σε αυτόν χρωστάμε άλλωστε και την διάσημη χαλκογραφία του Κάστρου της Άνδρου - Δ. Μπασαντής)

Του Θεόδωρου Κραψίτη Πλωτάρχη Λ.Σ. - Λιμενάρχη Άνδρου   Τουρλίτης - Χώρα Άνδρου Σήμερα γιορτάζουν οι φάροι όλου του κόσμου! Είναι η Παγκόσμια Ημέρα Φάρων. Η Παγκόσμια Ημέρα Φάρων καθιερώθηκε το 2003 με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης Φαροφυλάκων και γιορτάζεται κάθε χρόνο την τρίτη Κυριακή του Αυγούστου. Σκοπός η ιστορική γνώση, η ευαισθητοποίηση και η ενημέρωση των πολιτών για τη σημασία των φάρων στην ασφαλή ναυσιπλοΐα. Οι φάροι είναι οι πέτρινοι ακοίμητοι φύλακες των καραβιών μας. Αγέρωχοι φρουροί των θαλασσών, χαρίζουν το φως τους ακόμα και στην πιο απελπισμένη και δύσκολη στιγμή.

   Μια εντυπωσιακή έκθεση θα γίνει εφέτος στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη με χειρόγραφους χάρτες και έργα χαρτογραφίας της Άνδρου από το 1528 μέχρι το 1900. Απεικονίσεις φορεσιών της Άνδρου από χαλκογραφίες μεταξύ 1700-1820, αποτυπώσεις του νησιού από έργα περιηγητών από το 1600 μέχρι το 1900, χαρακτικά καλλιτεχνών με θέμα την Άνδρο και τέλος μια σειρά ειδικούς χάρτες του 20ου και του 21ου αιώνα. Η έκθεση ανήκει στον ανδριώτη συλλέκτη Αριστείδη Μανταδέλη τον οποίο γνωρίσαμε τον Νοέμβριο του 2015 με την μοναδική του έκθεση τότε με θέμα την "Ταχυδρομική Ιστορία της Άνδρου", που παρουσιάστηκε στην Αθήνα και εντυπωσίασε και καλό θα ήταν να παρουσιαστεί πάλι και στην Άνδρο στο φιλόξενο στέκι πολιτισμού της Καΐρείου, όπου έχει αναδειχθεί σε θεματοφύλακα του πολιτισμού και της ιστορίας της Άνδρου. Επανέρχεται λοιπόν 5 χρόνια μετά την προηγούμενη έκθεση του ο Αριστείδης Μανταδέλης με μια μοναδική συλλεκτική ανθολογία των 500 τελευταίων χρόνων της Άνδρου στην εφετινή έκθεση της Καΐρείου που ξεκινά στις 20 Ιουλίου 2020 και τελειώνει στις 4 Σεπτεμβρίου 2020. Μια έκθεση σε 5 ενότητες - τις οποίες προαναφέραμε παραπάνω - με συλλεκτικά κομμάτια της ιστορίας και του πολιτισμού της Άνδρου.  Ατυχώς λόγω κορονοϊού δεν θα γίνουν εγκαίνια. Όμως, το Εν Άνδρω παρουσιάζει σήμερα το εισαγωγικό σημείωμα του συλλέκτη που θα διαβαζόταν σε αυτά. Και το "ταξιδεύει" σε όλη την Άνδρο και πολύ πιο πάρα πέρα. Ένα κείμενο γραμμένο με μεράκι και πλήθος πληροφορίες για τους χάρτες και την χαρτογραφία αλλοτινών εποχών. Με ιδιαίτερη χαρά το δημοσιεύουμε μαζί με 7 επιλεγμένα κομμάτια από την έκθεση και παροτρύνουμε όλους να δουν αυτά τα υπέροχα κομμάτια, θραύσματα μια ξεχωριστής ιστορίας, που μερικά ταξίδεψαν τόσους αιώνες αποτυπώνοντας πάνω τους εικόνες αλλοτινές, σχέδια διαφορετικών εποχών, γραφές ξεχωριστές και καλλιτεχνικές. Η Άνδρος σε χρόνους διαφορετικούς που περιβάλλονται με την αχλή μιας ιστορίας, που κάποιες στιγμές φτάνει στα όρια του μύθου. Η Άνδρος όπως δεν την ξέρατε. Η Άνδρος που αξίζει να δείτε και να μάθετε.    Γράφει ο Αριστείδης Μανταδέλης ως εισαγωγή στην έκθεση του:  "Οι ναυτικοί πριν τον 16ο αιώνα συγκέντρωναν από τα ταξίδια τους πληροφορίες για τις θαλάσσιες διαδρομές και τα λιμάνια που επισκέπτονταν π.χ. Πως περνούμε ένα κάβο ή που είναι καλλίτερα να αγκυροβολήσει κ.λ.π. Αυτές τις πληροφορίες τις μοιράζονταν προφορικά με τους συνεργάτες τους και άλλους ναυτικούς. Τελικά όλες αυτές συγκεντρώθηκαν σε χειρόγραφα βιβλία που έδιναν πληροφορίες για τις αποστάσεις μεταξύ των λιμανιών και τις δυσκολίες των ταξιδίων. Αυτά τα βιβλία ονομάστηκαν “πορτολάνοι”δηλαδή οδηγίες προς τους ναυτιλλομένους τον 16ο και τον 17ο αιώνα. Με τον όρο ”πορτολάνο” εννοούμε δυο έννοιες το χειρόγραφο κείμενο που δίνει ναυτικές πληροφορίες και τους χειρόγραφους η έντυπους χάρτες λιμανιών. Είναι γνωστοί 7 ελληνικοί χειρόγραφοι πορτολάνοι, εξ αυτών δυο ευρίσκονται στην Ελλάδα. Ένας του 1534 στην βιβλιοθήκη της Βουλής και ένας στην βιβλιοθήκη της Ζαγοράς του Πηλίου. Ένας πορτολάνος θα σώσει τη ζωή κάποιου ναυτικού με την καταγραφή των κινδύνων στα θαλάσσια περάσματα. Η ναυτική αυτή παράδοση των πορτολάνων συνεχίζεται μέχρι σήμερα με διαφόρους τρόπους. Ενδιαφέρον έχει η γλώσσα και η στρωτή γραφή των χειρογράφων αυτών. Μετά έχουμε τους χειρόγραφους χάρτες, απλά περιγράμματα των νησιών και των λιμανιών δηλ. Τα “Νησολογια” και τους “Πορτολάνους”. Τέλος τον 16ο αιώνα έχουμε τους έντυπους χάρτες με πολλές εκδόσεις λόγω της άνθισης της ναυτιλίας και των ανακαλύψεων νέων χωρών. Οι χάρτες αυτοί είναι και έργα τέχνης με πλήθος διακοσμήσεων και πληροφοριών χωρίς να έχουν ακρίβεια λόγω των λανθασμένων συντεταγμένων του Πτολεμαίου που χρησιμοποιούσαν οι χαρτογράφοι. Στο τέλος του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου θα γίνουν υδρογραφικές και γεωδαιτικές μετρήσεις και έχουμε πλέον ακριβείς χαρτογραφήσεις. Η Άνδρος δεν ήταν τόπος που δεχόταν πολλές επισκέψεις για εμπορικούς ή περιηγητικούς σκοπούς κατά τον 15ο-18ο αιώνα ούτε ήταν κοντά στους θαλάσσιους δρόμους. Έτσι οι χαρτογράφοι της εποχής δεν συμπεριελάμβαναν λεπτομερώς το νησί στους χάρτες τους που εξ άλλου ήταν πολύ μικρο. Παρ όλα αυτά οι λίγοι αριθμητικά χάρτες του νησιού έχουν αρκετό ενδιαφέρον για τα στοιχεία που μας δίνουν σήμερα μελετώντας τους. Στην έκθεση περιλαμβάνονται επίσης θεματικοί χάρτες μέχρι και τον 20ο αιώνα. Τέλος στην τετάρτη ενότητα παρουσιάζονται χαρακτικά έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών με θέματα από την Άνδρο. Το να συγκροτήσεις μια συλλογή με θέμα ένα τόπο που αγαπάς είναι σαν ένα ταξίδι φανταστικό – μαγικό ένα ταξίδι που σου δίνει πολλές συγκινήσεις, περιπέτειες και χαρές. Ένα ταξίδι στο παρελθόν μέσα στις βιβλιοθήκες, στα βιβλιοπωλεία, στα παλαιοβιβλιοπωλεία, στα ειδικά καταστήματα, στα υπόγεια στο “Μοναστηράκι” της Αθήνας και άλλων πόλεων της Ελλάδος αλλά και στο εξωτερικό. Ένα ταξίδι που δεν τελειώνει ποτέ είναι διαρκές και ......συνεχίζεται!!" ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΑΝΔΡΟΣ 500 χρόνια Η Έκθεση περιλαμβάνει 5 ενότητες 1η ενότητα - ΠΡΩΙΜΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΥ  Περιλαμβάνει: α. Τους δύο πρώτους χειρόγραφους χάρτες της Άνδρου του BUONDELMONTI σε φωτογραφία από το αντίγραφο της «ΓΕΝΝΑΔΙΟΥ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ» και του BARTOLOMMEO DALLI SONETTI σε ψηφιακή αναπαραγωγή. (Κρίθηκε απαραίτητο να συμπεριληφθούν για την πληρότητα του θέματος). Β. Τα πρωτότυπα έργα χαρτογραφίας της Άνδρου από το 1528-1900  2η ενότητα - ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΦΟΡΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΥ Πρωτότυπα έργα σε χαλκογραφίες του 1700-1820  3η ενότητα - ΤΟΠΙΑ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΥ Πρωτότυπα έργα περιηγητών με αποτυπώσεις τοπίων και μνημείων της Άνδρου σε χαρακτικά από το 1600-1900  4η ενότητα - 20ος ΑΙΩΝ Χαρακτικά έργα καλλιτεχνών του 20ου αιώνα αφορούντα στην Άνδρο  5η ενότητα - ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ Παρουσιάζονται χάρτες του 20ου αιώνα με ειδικές αναφορές.        

   Η παραπάνω φωτογραφία είναι συγκλονιστική! Και σίγουρα ξυπνάει μνήμες σε κάποιους παλιούς, που έζησαν στη θάλασσα τον τελευταίο πόλεμο. Αποτυπώνει τον θάνατο του πολεμικού μας πλοίου «ΜΠ Έβρος» από τορπίλη που εκτόξευσε εναντίον του ένα υποβρύχιο! Το γέρικο σκαρί στην τελευταία του αποστολή έγινε στόχος του Ναυτικού κάπου στο Αιγαίο προχθές, για να εκπαιδευτούν τα πληρώματα του Στόλου! Διατάχθηκε από τους Ναυάρχους να πεθάνει και υπάκουσε…

(Το τελευταίο δρομολόγιο έχει ολοκληρωθεί για τον καπετάν Τάσο Τρέσσο μετά από 15 χρόνια στη Ραφήνα, τα 9 με το Superferry. Ο κεντρικός λιμενάρχης Ραφήνας - όπως αναφέρει και το δελτίο τύπου - αναγνωρίζοντας την πολυετή προσφορά του θαλασσόλυκου της ελληνικής ακτοπλοΐας και την άψογη συνεργασία μαζί του του απονέμει τιμητική πλακέτα. Παραλαμβάνοντας την ο καπετάν Τάσος βουρκώνει... Μια ζωή στα λιμάνια και στα πλοία και τι ποιο ωραίο να αναγνωρίζουν την προσφορά του αυτοί με τους οποίους συνεργάστηκε. Από αυτή την άποψη ήταν ευλογημένος γιατί αρκετοί πριν από αυτόν παλιοί θαλασσόλυκοι αποχώρησαν χωρίς κάποια αναφορά - ΕΝ ΑΝΔΡΩ)

Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ (α) ΣΤΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΚΡΟ Ο ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΓΡΙΑΣ  Ξεκινήσαμε πρωί για μια πολύωρη διαδρομή γύρω από την Βόρεια Άνδρο με το πρόγραμμα LIFE της Άνδρου. Σκοπός ο καθαρισμός φωλιάς μεσογειακής φώκιας στο νησάκι Μαντήλι του Κάβο Ντόρου, στην Εύβοια. Από το μονοήμερο αυτό ταξίδι θα παρουσιάσουμε μερικές γοητευτικές στιγμές και μερικές γοητευτικότερες γωνιές της Άνδρου και του Κάβο Ντόρου. Ξεκινάμε σήμερα με την παρουσίαση των φάρων που ζώνουν την Άνδρο και βοηθούν την ναυσιπλοΐα γύρω από το νησί και τον Κάβο Ντόρο. Πρώτη αναφορά ο φάρος της Γριάς, στην κορυφή ενός μεγάλου βραχώδους ακρωτηρίου μετά τα Άχλα...

   Οι νότιες βραχώδεις ακτές στον Όρμο Κορθίου Ήταν μια από αυτές τις τελευταίες μέρες του αποκλεισμού της Άνδρου. Είχε σταματήσει η καραντίνα στο νησί και ξεκινήσαμε να πάμε μια διαδρομή στο Κόρθι για μπάνιο. Μετά το μπάνιο κάναμε μια μεγάλη βόλτα και σταθήκαμε από το ύψος του βιολογικού να δούμε την θέα. Κάπου εκεί θυμηθήκαμε τις αφηγήσεις του Γιάννη Γλυνού για ένα ναυάγιο του πολέμου στο κόλπο του Κορθίου. Στα νότια, όχι πολύ βαθιά, όπως εξηγούσε.

Γράφει ο Γιάννης Κατσιλίβας  Γενικός Γραμματέας Σωματείου Τουριστικών Επαγγελματιών Μπατσίου. Μέλος Διοικητικού Συμβουλίου του Σωματείου Ενοικιαζόμενων Δωματίων και Μέλος της τουριστικής επιτροπής του Δήμου Άνδρου.   Από το 1985 αρχίζει η ίδρυση του Σωματείου Τουριστικών Επαγγελματιών Μπατσίου μετά από μια μεγαλειώδη συγκέντρωση όλων των Μπατσιωτών. Από το 1986 έως το 1988 ξεκινά η οργάνωση του Σωματείου και εκτυπώνεται το πρώτο τουριστικό φυλλάδιο (πιθανόν να ήταν και το πρώτο για την Άνδρο).

Το Μοσχάνθη στη δεκαετία του 1950 στην Χώρα. Οι βάρκες πλησιάζουν για να κατεβάσουν τους επιβάτες (αρχείο Αντώνη Πολέμη). Το «Μοσχάνθη» ναυπηγήθηκε το 1913 στη Σκωτία ως θαλαμηγός. Αμέσως μετά τον πόλεμο μετασκευάστηκε σε επιβατηγό και το 1947 αγοράστηκε από τον εφοπλιστή Ιωάννη Τόγια, οπότε πήρε και το όνομα «Μοσχάνθη».